Η περίφημη ζωφόρος του Παρθενώνα

Η ζωφόρος του Παρθενώνα περιβάλλει το επάνω μέρος των τοίχων του ναού, πίσω από τους εξωτερικούς κίονες. Έχει 1μ. ύψος και συνολικό μήκος 160μ. Θέμα της ανάγλυφης παράστασης είναι η πομπή των Παναθηναίων.

Κίρκη – Μάγισσα της αρχαιότητας

Κίρκη, ονομαστή μάγισσα της αρχαιότητας, ζούσε στο μακρινό νησί Αία, σε ένα θαυμάσιο παλάτι κτισμένο σε ένα πολύ όμορφο δάσος. Τα περίλαμπρα ανάκτορά της ήταν γεμάτα λύκους, λιοντάρια και άλλα ζώα, στα οποία είχε μεταμορφώσει τους ανθρώπους που έρχονταν στο νησί της.

Aρχαία Ελλάδα ενας μοναδικός πολιτισμός

Τα πάντα ανάγονται στους αρχαίους Έλληνες. Φυσικά, είναι γνωστό ότι στην επιστήμη και άλλοι πολιτισμοί είχαν συνεισφέρει στην ανάπτυξή της. Παρά ταύτα, η αρχαία Ελλάδα είναι ο μοναδικός πολιτισμός στον οποίο η επιστήμη, ευτυχώς, απαλλάχθηκε από τα δεσμά της θρησκείας και της θρησκοληψίας σε αντίθεση με όλους τους άλλους μεγάλους – νεκρούς σήμερα – πολιτισμούς όπως στην Αίγυπτο, στην Φοινίκη, στη Μεσοποταμία και στις Ινδίες.

Η Κυνική φιλοσοφία: Μη μου κρύβεις τον ήλιο!

«Κάποτε που ο Διογένης λιαζόταν στο Κράνειο, στάθηκε μπροστά του ο Αλέξανδρος ο Μακεδών και του είπε: “Ζήτησέ μου ό,τι θέλεις”. Κι εκείνος του λέει: “Τραβήξου, ώστε να μη μου κρύβεις τον ήλιο». Διογένης Λαέρτιος, Φιλοσόφων βίων και δογμάτων συναγωγή VI 38.

Το Κυμβάλειο ή ο Κυμβαλίων όπως ονομαζόταν από τους αρχαίους Έλληνες

"Τα χείλη της Σοφίας είναι κλειστά προς όλους, εκτός από τα αυτιά της Κατανόησης..."Κυμβάλειον

Το Ερμητικό Κυμβάλειο αποτελεί ένα σύγγραμμα που σε έντυπη μορφή εμφανίστηκε πολύ πρόσφατα (το 1908) από μία ομάδα ατόμων που αποκαλούνται "οι 3 μύστες". Είναι πιθανό αυτό το έργο να αποτελεί μέρος των Ερμητικών Κειμένων που αποδίδονται στον μεγάλο μύστη της αρχαιότητας, τον (αμφιβόλου ιστορικότητας) Ερμή τον Τρισμέγιστο, ο οποίος ονομάστηκε έτσι λόγω του ότι κατείχε τα τρία μέρη της κοσμικής σοφίας, δηλαδή της Αστρολογίας (εργασία της Σελήνης), της Αλχημείας (εργασία του Ήλιου) και της Θεουργίας (εργασία των Άστρων).

Η Λοξή Φάλαγγα και το τέλος της σπαρτιατικής ηγεμονίας

Η Σπάρτη νόμιζε ότι η Θήβα θα υποκύψει. Πολύ γρήγορα, όμως, διαψεύστηκε. Οι Αθηναίοι έθεσαν αμέσως σ’ εφαρμογή τη συνθήκη, γιαυτό ανακάλεσαν από το Ιόνιο τον Ιφικράτη. Δεν αναμίχθηκαν, όμως, αρχικά στη διένεξη Σπάρτης και Θήβας.

Ο μύθος του Ηνίοχου

Ο Φαίδρος είναι διάλογος του Πλάτωνα που διαδραματίζεται σε ένα σημείο της όχθης του Ιλισού, κάτω από ένα πανύψηλο πλατάνι, όπου φέρεται ο Σωκράτης να συζητεί με τον νεαρό μαθητή του Φαίδρο, σχετικά με τον έρωτα και τη ρητορική, παίρνοντας αφορμή από ένα λόγο που είχε απαγγείλει λίγο προηγουμένως ο ρήτορας Λυσίας στον Φαίδρο. Γράφτηκε κατά την περίοδο της ωριμότητας (μέση χρονική περίοδος 386 - 367 π.Χ

Ο Σωκράτης περιγράφει την ψυχή ως μια αθάνατη ουσία η οποία κινείται στον υπερουράνιο χώρο διαιρεμένη σε τρία μέρη, τα δύο από τα οποία έχουν μορφή αλόγου και το τρίτο μορφή ηνιόχου, το ένα κακότροπο, που συμβολίζει το αισθησιακό στοιχείο του ανθρώπου και την ευτέλεια της σάρκας, και το άλλο πνευματικό, που συγγενεύει με τους θεούς και μπορεί να ατενίζει το υπερουράνιο κάλλος.

Το ένα, λοιπόν, από τα δύο άλογα, αυτό που είναι στην καλύτερη θέση, έχει σώμα στητό και καλοδεμένο, τον αυχένα του ψηλό, τη μύτη του γαμψή, είναι άσπρο, με μαύρα μάτια, είναι φιλότιμο, συνετό και σεμνό, αγαπάει την αληθινή δόξα, δεν έχει ανάγκη από χτυπήματα, αλλά καθοδηγείται μόνο με λόγο και το παράγγελμα· το άλλο, πάλι, έχει στραβό σώμα, είναι παχύ, κακοσχηματισμένο, με χοντρό αυχένα και κοντό λαιμό, πλατυπρόσωπο, μαύρο με μάτια γκριζογάλαζα και αιματώδη, ρέπει στην ύβρη και τη αλαζονεία, είναι κουφό και έχει τριχωτά αυτιά, και πολύ δύσκολα υπακούει στα χτυπήματα με το μαστίγιο και στα κεντρίσματα.

Όταν λοιπόν ο ηνίοχος δει το ερωτικό όραμα, και με τι αισθήσεις θερμάνει ολόκληρη τη ψυχή του από αυτή τη θέα και βαθμιαία ο ίδιος γεμίσει από τα προκλητικά κεντρίσματα του πόθου, το άλογο που είναι υπάκουο στον ηνίοχο, επειδή και τότε -όπως και πάντα- συγκρατιέται από τη σεμνότητα, ελέγχει τον εαυτό του και δεν πηδά πάνω στον αγαπημένο· όμως το άλλο άλογο δεν δίνει σημασία ούτε στο μαστίγιο, ούτε στα κεντρίσματα του ηνιόχου, πετάγεται απότομα και με βία προς τα μπρος και ταλαιπωρώντας με κάθε τρόπο το σύντροφό του και τον ηνίοχο, τους αναγκάζει να ορμήσουν επάνω στον αγαπημένο και να θυμηθούν την ομορφιά των ηδονών.


Και βέβαια αυτοί στην αρχή αγανακτούν και αντιστέκονται καθώς νιώθουν να αναγκάζονται να κάνουν φοβερά πράγματα· όμως στο τέλος, όταν δε βρίσκει τέρμα το κακό άλογο, αφήνονται να συρθούν από το κακό άλογο, υποχωρώντας και συμφωνώντας να κάνουν ό,τι εκείνο τους διατάζει. Όταν αντικρίζει την όψη αυτή ο ηνίοχος, με τη μνήμη του,  του γυρίζει πίσω, στην πρωταρχική φύση της ομορφιάς, και τη βλέπει πάλι να δεσπόζει, συνοδευόμενη από τη σωφροσύνη, επάνω σ΄ ένα βάθρο αγνότητας.

Ο μύθος του Ηνίοχου, των δύο πτερωτών ίππων και του άρματος στον «ΦΑΙΔΡΟ», είναι η αναπαράσταση της ψυχής και η προσέγγιση είναι ψυχολογική, όχι μόνο γιατί αναφέρεται στην ψυχή αλλά και γιατί εξηγεί και αναλύει τους νόμους που διέπουν την λειτουργία της.

«… έτσι ομοιάζει η ψυχή με δύναμη σύμφυτον, αποτελούμενη από ζεύγος πτερωτών ίππων και από τον ηνίοχον. Αλλά οι μεν ίπποι και οι ηνίοχοι των θεών είναι αγαθοί και καλής καταγωγής, των δε άλλων εμφύχων είναι μεικτοί…..»

Ο μύθος του Φαίδρου προϋποθέτει επίσης τρία μέρη της ψυχής τα οποία όμως ενσαρκώνονται σε μια εικόνα: είναι η εικόνα μιας ζωτικής δύναμης που συνδέει ένα ζεύγος φτερωτών αλόγων και έναν ηνίοχο. Όσο για τα φτερά, αυτά θα επιτρέψουν στην ψυχή να ανυψωθεί προς τον υπερουράνιο τόπο Ο Πλάτων δίνει αξία στην ανθρώπινη ψυχή, αποδίδοντας της μια επιπλέον δύναμη για να βοηθήσει στην ανύψωσή της.

Ο Ηνίοχος  ο  οποίος συγκρατεί τα ηνία της ψυχής, συμβολίζει το Λογικόν (λογική).

Ο ΙΠΠΟΣ συμβολίζει το ανεξέλεγκτο γενετήσιο ένστικτο και την ορμή του συναισθήματος , μαζί και τα δύο προσδιορίζουν το απρόβλεπτο της αδεσμεύτου φύσης του. Η συχνή εμφάνιση του ίππου με τους Θεούς, τους ήρωες και τους θνητούς φέρει σε επαφή το ά-λογο μέρος της ψυχής με τα τρία επίπεδα της ύπαρξης, την θνητή, την ενδιάμεσο και την αθάνατη.

Το Θυμοειδές/συναισθηματικό είναι ο Λευκός Ίππος, είναι ο αγαθός ίππος και εκπροσωπεί την ευαισθησία, την καλή συναισθηματική σχέση ίππου/ιππέως, το θάρρος, την τόλμη, την αποφασιστικότητα, την προθυμία να συνεργασθεί. Πρέπει να ελέγχει και να τιθασεύει τις ά-λογες ορέξεις του επιθυμητού, με τις νουθεσίες και την διδασκαλία.

Από αυτό εξαρτώνται τα πάντα: ο ηνίοχος μπορεί να θριαμβεύσει όσο το άσπρο άλογο κρατάει γερά. Το άσπρο άλογο υπακούει στον ηνίοχο και ο θυμός στο λόγο. Δε χρειάζεται να το χτυπήσει: για να το οδηγήσει αρκεί μια εντολή και ένας λόγος.

Το Επιθυμητικό/ενστικτώδες - Μέλας Ίππος εκπροσωπεί, το ανυπάκουο επιθετικό,  και το ασταθές. Είναι τα πάθη και  το ενστικτώδες, το διεγείρον πάσης  φύσεως ηδονές εις το σώμα, είναι ο κακός ίππος. Έχει την δυνατότητα, εκ φύσεως να εκπαιδεύεται και να διαπλάθεται, δια της συνήθειάς. Στην αρχή το μαύρο άλογο μέσα στη βία του παρασύρει με δύναμη τους δυο άλλους και θριαμβεύει. Τους καθυποτάσσει.


Όταν όμως ο ηνίοχος οραματίζεται την ανάμνηση του απόλυτου κάλους αυτή ζωντανεύει την αποφασιστικότητά του και τραβάει  δυνατά τα χαλινάρια των αλόγων, ενώ  ζεύξη των αλόγων σπάει. Το μαύρο άλογο ,ένα αληθινό κτήνος, σκληροτράχηλο, κοντόλαιμο, με δασύτριχα αυτιά.

 Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η ψυχή έχει δύο αντιθετικής υφής ροπές, το ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΝ-ΦΡΟΝΗΣΗ-ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ,δηλ Ο ΗΝΙΟΧΟΣ και τα ασυγκράτητα πάθη, συναισθήματα, δηλ. οι δύο ιπποι. Η ψυχή έχει την δυνατότητα όμως να αναπτύξει την θετική η την αρνητική πλευρά των κινήτρων και των ροπών αυτών των ίππων. Και αυτό γιατί ο Πλάτων μας λέει ότι αυτοί οι ίπποι είναι πτερωτοί διότι «Πάσα γάρ ήν (η ψυψή) το πάλαι πτερωτή».

Συμβολικά οι δύο πτερωτοί ίπποι του μύθου έχουν αντιθετικής κατεύθυνσης κινήσεις

-Την ορμητική, ανεξέλεγκτον του επιθυμητικού/ενστικτώδους μαύρου ίππου

-Την απρόβλεπτη  κυκλοθυμική του θυμοειδούς/συναισθηματικού λευκού ίππου.

Η ορθότητα της εξισορρόπησης των σταθερών αποφάσεων είναι η εικόνα του ορθίου, επι του  άρματος , ΗΝΙΟΧΟΥ.

Το κίνητρο, το πρώτον κινούν, είναι το άλογον μέρος της ψυχής, αφού οι δύο ίπποι προηγούνται και έπεται ο Ηνίοχος. Η δύναμη τους μπορεί να παρασύρει το άρμα, όμως η κατεύθυνση, την οποία θα δώσει ο Ηνίοχος είναι υπ’ ευθύνη του και εξαρτάται από την ορθή στάση του.


Ο Ηνίοχος κατευθύνει το επιθυμητικό και το θυμοειδές μέρος της ψυχής προς την οδό της αρετής. Σύσταση της είναι οι τέσσερις ιδιότητες:

H  σοφία
H  ανδρεία
H  σωφροσύνη
H  δικαιοσύνη

(Η σοφία φρόνησις στο λογιστικόν - στην νόηση- , η ανδρεία στο θυμοειδές (στην βούληση), και η σωφροσύνη δικαιοσύνη στο επιθυμητικόν. ... )


Η ηνιόχηση του ανθρώπινου οχήματος είναι κατ΄ ανάγκη επίπονος και δύσκολη. Μεταξύ επιθυμιών και λογικής κείται, αλλά και κινείται η ψυχή, ταυτιζόμενη πότε με το άλογον, άστατον και άπληστο μέρος της και πότε με τον σοφό, αιώνιο και αυτάρκη σύντροφό της. Γι΄αυτό και δεν είναι περίεργο που οι διαθέσεις της  δεν είναι σταθερές, αφού μη γνωρίζουσα την φύση της ουσίας της, αμφιταλαντεύεται, κυκλοθυμικά, ανάμεσα σε υπερβολές και ελλείψεις, αναζητώντας τον άξονα της ισορροπίας της.

«Το επιθυμητικό κατακερματίζει την ψυχή, ενώ ο νούς την ενώνει, αλλά η ψυχή είναι και το επιθυμητικό και ο Νούς.» ΦΑΙΔΡΟΣ του Πλάτωνα.

ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΝ είναι η ικανότης του συλλογίζεσθαι, το αναπτύσσον δια της μνήμης τον νούν με σκοπό την αναζήτηση  και ανεύρεση γνώσης , είναι ο ΗΝΙΟΧΟΣ. Ενεργοποιείται δια της ανάμνησης των όντων, του κόσμου των Ιδεών, τα οποία είδε κάποτε η ψυχή.

ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟ.


Στο φυσικό πεδίο τα συναισθηματικά πάθη των υπερβολών και των ελλείψεών μας, είναι της δικαιοδοσίας του Ποσειδώνος. Τέκνα Ποσειδώνος, τα θαλάσσια τέρατα, γεννήματα φαντασιώσεων (Ανταίος, Κερκύων, Βούσιρις, Άμυκος, Πολύφημος, Προκρούστης, Έρυξ κ. ά.) εξέρχονται απειλητικά και ύπουλα από την θάλασσα του βίου γιά να μας καταπνίξουν.

Όμως οι ορθές επιλογές είναι της δικαιοδοσίας της θεάς Αθηνάς, τελευταίο θεϊκό τέκνο του Διός, κατά τον Ησίοδο. 

Μόνο η σοφία της Αθηνάς μπορεί να καθοδηγήση την λογική μας, περιορίζοντας την δράση του Ποσειδώνος, δήλαδή τα συναισθηματικά μας τέρατα, όταν η τρίαινά του συνταράσσει διά της τρικυμίας των παθών την ψυχή μας. 


Η θεά Αθηνά συνοδεύει τις ηρωικές ψυχές (Ηρακλή, Θησέα, Περσέα, Βελλεροφόντη, Οδυσσέα κ. ά.), που δίδουν την καθημερινή μάχη της ζωής στον πλανήτη μας, με επίγνωση του νόμου της ανταποδοτικής δικαιοσύνης. Και εμείς, καθ’ ομοίωσίν των, είμεθα ηρωϊκές ψυχές, όταν προσπαθούμε να απαλλαγούμε από τα τέρατα της ψυχής μας και να αυτοθεραπευθούμε με την βοήθεια της λογικής/Αθηνάς.


Ο Σόλωνας. Το πολίτευμά του

Περί τα 25 χρόνια μετά το Δράκοντα η αθηναϊκή κοινωνία συνταράχθηκε από μια εσωτερική κρίση με αφορμή τα αγροτικά χρέη. Την ίδια εποχή οι Αθηναίοι δοκιμάζονταν από την απώλεια της Σαλαμίνας και τους ατυχείς αγώνες τους κατά των Μεγαρέων για να την ανακτήσουν.

Η κρίση από το πρόβλημα των χρεών οφειλόταν:

α) στην επιδείνωση των όρων δανεισμού: περιορισμός των δικαιωμάτων των οφειλετών για τη χρήση και τη διάθεση του κτήματος και ταυτόχρονα υποχρέωσή τους να δίνουν στο δανειστή ένα μέρος της παραγωγής, αλλά και υποχρέωση όλων των μελών της οικογένειας να του προσφέρουν υπηρεσίες σαν να είναι δουλοπάροικοι· πώληση των οφειλετών ως δούλων ακόμα και έξω από την Αττική·

β) στην αύξηση του αριθμού των οφειλετών, οι οποίοι, αδυνατώντας να εξοφλήσουν τα χρέη τους, υφίσταντο όλες τις συνέπειες·

γ) στην έκδοση παράνομων δικαστικών αποφάσεων που επιβάρυνε ακόμα περισσότερο τη θέση των οφειλετών.

Η κατάσταση για την πόλη ήταν εκρηκτική και έπρεπε οπωσδήποτε να βρεθεί μια λύση προτού έρθει η εξέγερση. Ο μόνος που θα μπορούσε εκείνη τη στιγμή να προβεί σε μια σωτήρια μεταρρύθμιση ήταν ο ευπατρίδης Σόλωνας.

Ο Σόλωνας γεννήθηκε το 639 π.Χ. Ανήκε στα περίφημα γένη των Κοδριδών και Νηλειδών. Ο πατέρας του Εξηκεστίδης ανάλωσε την περιουσία του σε φιλανθρωπίες. Έτσι ο Σόλωνας αναγκάστηκε από νέος να στραφεί προς το εμπόριο και ως έμπορος επισκέφθηκε πολλά μέρη της Ελλάδας και της Ασίας, πλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις και τις εμπειρίες του. Αυτές τις αξιοποίησε όχι μόνο στο μέγα νομοθετικό-μεταρρυθμιστικό του έργο, αλλά και στην ποιητική του παραγωγή, η οποία αποπνέει γαλήνη, ημερότητα και φιλανθρωπία. Αυτών απόσταγμα είναι και το περίφημο γνωμικό του: «Γηράσκω δ’ αεί πολλά διδασκόμενος».

Ο Σόλωνας, εκτός από καλός νομοθέτης και έξοχος ποιητής, υπήρξε και καλός πολεμιστής. Με τα ποιήματά του δε εξέφρασε το σπαραγμό της πόλης για την απώλεια της Σαλαμίνας κι επέκρινε ευγενείς και αρχηγούς του δήμου, και ταυτόχρονα εξυμνούσε την ευνομία και τη μετριοπάθεια. Με όλα αυτά απέσπασε την εύνοια του δήμου.

Η πρώτη δημόσια εμφάνισή του στα πολιτικά πράγματα της πόλης έγινε σε ηλικία 40 ετών, το 598 π.Χ. Ήταν τότε που η Αθήνα πολεμούσε με τα Μέγαρα για την επανάκτηση της Σαλαμίνας. Εμφανίστηκε ξαφνικά στην αγορά κι αφού ανέβηκε σε πέτρα απήγγειλε στίχους από το ποίημά του Σαλαμίς.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 594/3 π.Χ., εκλέχθηκε άρχοντας με εξαιρετικές εξουσίες, «διαλλαχτής» και «νομοθέτης». Αυτές τις έκτακτες εξουσίες φαίνεται ότι τις διατήρησε και μετά τη λήξη της θητείας του, διότι τα μεταρρυθμιστικά κείμενά του δημοσιεύτηκαν κατά το 592/1 π.Χ.

Τα πρώτα νομοθετικά μέτρα που ανακοίνωσε είχαν επανορθωτικό χαρακτήρα και ήταν τα εξής:

α) ακύρωσε τις οφειλές σε ιδιώτες και στο δημόσιο («σεισάχθεια»). Το μέτρο ήταν ριζοσπαστικό διότι:

1) έθιγε «κεκτημένα» δικαιώματα και

2) με αυτό ήταν δυνατό να παρακαμφθεί και η πιο τολμηρή αξίωση για αναδασμό της γης·

β) κατάργησε το δανεισμό «επί σώμασι», δηλαδή το δικαίωμα του δανειστή να πουλήσει τον οφειλέτη του ως δούλο·

γ) απελευθέρωσε όσους είχαν καταστεί δούλοι σε Αθηναίους ή –σε μερικές περιπτώσεις– είχαν πουληθεί σε ξένους. Πώς εφαρμόστηκε αυτό το μέτρο; Δε γνωρίζουμε·

δ) αμνήστευσε κάποια αδικήματα που συνεπάγονταν απώλεια πολιτικών δικαιωμάτων.

Με μια δεύτερη σειρά μέτρων ανασύνταξε το πολίτευμα. Αυτά ήταν:

Ο Σόλων υπαγορεύει τους Νόμους
1) έβαλε στο «πολιτικό παιχνίδι» και τους θήτες (όσους δηλ. είχαν περιουσία κάτω από 200 μεδίμνους) ·

2) ενίσχυσε τις αρμοδιότητες της Εκκλησίας του δήμου (π.χ. της ανέθεσε την εκλογή των αρχόντων) και όρισε την υποχρεωτική σύγκλησή της κατά τακτά χρονικά διαστήματα·

3) ίδρυσε μια δεύτερη βουλή από 400 μέλη (100 από κάθε φυλή) με γνωμοδοτικές αρμοδιότητες·
4) ίδρυσε λαϊκά δικαστήρια·

5) επέτρεψε στους πολίτες να προσφεύγουν σ’ αυτά αν δεν ήθελαν να δικαστούν από τον αρμόδιο άρχοντα·

6) καθιέρωσε το δικαίωμα κάθε πολίτη να κινεί δίκη εναντίον οποιουδήποτε –ακόμη και των αρχόντων– που αδικούσε ή έβλαπτε οποιονδήποτε.

Αποκλείστηκαν από το πολιτειακό σύστημα οι λεγόμενοι «οργεώνες» (είδος ιερέων) και τα μέλη «θιάσων». Οι θήτες δεν απέκτησαν δικαίωμα εκλογής σε κανένα αξίωμα. Τα αξιώματα κατανέμονταν κλιμακωτά σε τρία άλλα «τέλη»: τους ζευγίτες, τους ιππείς και τους «πεντακοσιομέδιμνους». Ως τίμημα για την κατάταξη των πολιτών σε «τέλη» υπολογιζόταν μόνο το εισόδημα της ετήσιας παραγωγής από ιδιόκτητη αγροτική περιουσία. Η θητεία της Εκκλησίας του δήμου ήταν ετήσια, τα μέλη της δε εκλέγονταν απευθείας από τους πολίτες. Τα λαϊκά δικαστήρια αποτελούνταν από ενόρκους που εκλέγονταν με κλήρωση, λέγονταν δε «ηλιαία».

Υπήρξε και τρίτη σειρά μέτρων. Αυτά περιλάμβαναν κοινούς νόμους. Σ’ αυτούς μπορούμε να κατατάξουμε:

Ο Σόλωνας υπερασπίζεται τους νόμους του
α) όσους προστάτευαν τους ανάπηρους πολέμου και τις «επίκληρες», δηλαδή τις θυγατέρες που κληρονομούσαν την πατρική περιουσία, ιδιαίτερα τις ορφανές·

β) τη διάταξη που καθιέρωσε το νομικό πλάσμα της διατήρησης του οίκου των πατέρων: η περιουσία δεν περιερχόταν στον οίκο του συζύγου και ο γιος που την κληρονομούσε θεωρούνταν συνεχιστής του οίκου της μητέρας. Με το θεσμό της υιοθεσίας διασφαλίστηκε η συνέχεια των οίκων που δεν είχαν παιδιά·

γ) όσους ρύθμιζαν τη δίωξη της μοιχείας, του βιασμού, της μαστροπείας και της πορνείας·

δ) όσους τιμωρούσαν τη συκοφαντία, τις κλοπές κτλ.·

ε) τη διάταξη που απάλλασσε της υποχρέωσης διατροφής των γερόντων πατέρων, αν από πατρική αμέλεια δεν έμαθαν κάποια τέχνη για να ζήσουν·

στ) την απαγόρευση της εξαγωγής, εκτός από το λάδι, και την απελευθέρωση εισαγωγής προϊόντων. Αποτρεπόταν έτσι η πτώση των τιμών.

Μια χωριστή ομάδα μέτρων/ρυθμίσεων έχουν σχέση με τα μέτρα και τα σταθμά. Αυξήθηκε η χωρητικότητα των πρώτων και το βάρος των δεύτερων. Τομές επέφερε ο Σόλωνας και στο φορολογικό σύστημα.

Από τις πολιτειακές μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα υπήρξαν δύο μερίδες των Αθηναίων που δυσαρεστήθηκαν: στη μία ανήκαν εκείνοι που τις βρήκαν υπερβολικές, στην άλλη εκείνοι που τις έκριναν ανεπαρκείς.

Ο Σόλωνας δεν είχε τη δύναμη να επιβάλει τις μεταρρυθμίσεις του. Το μόνο που μπορούσε ήταν να επιβάλει την ένορκη δέσμευση τήρησης του πολιτειακού του συστήματος επί 10 χρόνια. Πίστευε ότι έτσι θα παγιωνόταν. Επειδή, όμως, δεχόταν διαρκώς ενοχλήσεις από πολίτες, είτε υπό τύπον παραπόνων είτε υπό τύπον αποριών, και πιέσεις για τροποποιήσεις, έκρινε ότι αν έμενε στην Αθήνα θα αναγκαζόταν τελικά να αλλοιώσει το όλο σύστημα, γι’ αυτό ζήτησε την έγκριση των συμπολιτών του να ξενιτευτεί επί ένα διάστημα 10 ετών. Αρχικά πήγε στην Αίγυπτο και στη συνέχεια στην Κύπρο. Ο φερόμενος ως διάλογός του με τον Κροίσο (περί το 553 π.Χ.) δεν είναι έγκυρος.

Δεν άργησαν εντούτοις να φανούν τα σημάδια ανωμαλίας. Δύο φορές εντός ολίγου χρόνου (το 590/89 και 586/85 π.Χ.) δεν εκλέχθηκαν άρχοντες ως συνέπεια της ανάθεσης εκλογής των αρχόντων στην εκκλησία του δήμου. Από εδώ προήλθε ο όρος «αναρχία». Υπήρξαν κι άλλες παρενέργειες· π.χ. ο άρχοντας του 583/82 δεν παρέδωσε την εξουσία κατά τη λήξη της θητείας του. Παρέμεινε επί 14 μήνες επιπλέον. Καθαιρέθηκε βίαια. Τελικά, όμως, οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν. Μετά από 13 χρόνια λειτουργίας των νέων θεσμών επικράτησε ομαλότητα και ηρεμία στην κοινωνία. Το 575 π.Χ. η πόλη εξέδωσε το αρχαιότερο νόμισμά της, τους «στατήρες» (δίδραχμα) κατά 5% βαρύτερο από τον αττικό στατήρα.

Περί τα τέλη του α΄ ημίσεος του ΣΤ΄ αι. σχηματίστηκαν στην Αθήνα 3 κόμματα («στάσεις»): οι
Παράλιοι υπό το Μεγακλή, οι Πεδιακοί που ακολουθούσαν το Λυκούργο, και οι Διάκριοι υπό τον Πεισίστρατο. Καθένα από αυτά είχε διαφορετικές απόψεις ως προς το πολίτευμα.

Και μόνο το μέτρο της σεισάχθειας αν είχε θεσπίσει ο Σόλωνας θα είχε κερδίσει την αθανασία της Ιστορίας. Ήταν ό,τι αναγκαιότερο και ό,τι τολμηρότερο απαιτούσε η κατάσταση.

Μετά τη 10ετή ξενιτεία του επανήλθε στην Αθήνα περί το 560 π.Χ. και ίσως το επόμενο έτος πέθανε. Η κατάσταση που βρήκε ήταν σχεδόν αποκαρδιωτική. Είδε τις ελπίδες του εν πολλοίς διαψευσμένες.


Η Συμβολή των Αρχαίων Ελλήνων στη Χημεία

Τους αρχαίους Έλληνες απασχολούσε όχι τόσο το "πώς", αλλά το "γιατί", δηλ. η αναζήτηση της αλήθειας και των αιτίων. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η συνεισφορά των Αρχαίων Ελλήνων και διανοητών στις φυσικές επιστήμες ήταν κυρίως οι θεωρητικές έννοιες. Στην αρχαία Ελλάδα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά η απόδοση των φυσικών φαινομένων σε φυσικά αίτια και η αντικατάσταση των υπερφυσικών δυνάμεων από τους φυσικούς νόμους.

Το κράτος πρόνοιας στην αρχαία Ελλάδα

O κατώτατος μισθός και η προστασία των πολιτών ήταν εκδήλωση συγκροτημένης πολιτικής και όχι, όπως σήμερα, περιστασιακές φιλανθρωπίες του κράτους

Ζέα ή Ζειά: Η «απαγορευμένη» τροφή των αρχαίων Ελλήνων

Η Ζέα ή ζειά (Triticum dicoccum ή Emmer wheat στα αγγλικά) είναι ένα από τα αρχαιότερα δημητριακά που είναι γνωστά στον άνθρωπο. Δείγματά του έχουν βρεθεί σε ανασκαφές προϊστορικών οικισμών σε όλο τον ελλαδικό χώρο με παλαιότερο αυτό της Μικράς Ασίας που χρονολογείται 12.000 χρόνια π.χ.

Συνοπτική καταγραφή των σπουδαιότερων φιλοσόφων της αρχαίας Ελλάδος

Στρατιὲς ὁλόκληρες οἱ Ἕλληνες διανοούμενοι, ἐπιστήμονες

ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΖΕΥΣ ΤΟΥ ΦΕΙΔΙΑ μια ερμηνεία

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι όταν ο Περικλής ανέθετε στον Φειδία το τεράστιο έργο της επίβλεψης του οικοδομικού προγράμματος της Ακρόπολης χάριν της φιλίας τους ο γλύπτης δεν περίμενε με κανένα τρόπο να δεχθεί κατηγορία εναντίον της ηθικής του ακεραιότητας. Εκτός εάν ήταν στ’ αλήθεια ένοχος… Ο Αριστοφάνης το 421 π.Χ., συνδέοντας τα ονόματα των δύο συμπατριωτών του, κάνει λόγο για τη «δυσπραγία του Φειδία» και την προσπάθεια που έκανε ο Περικλής να αποφύγει παρόμοια τύχη1. Πάνω από πεντακόσια χρόνια αργότερα, ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ένας από τους εργάτες στο πρόγραμμα της Ακρόπολης, ο Μένων, πείστηκε από τους εχθρούς του Φειδία να τον κατηγορήσει για κλοπή, κάτι που αποδείχτηκε αναληθές2. Παρά την κακή του φήμη, ο Φειδίας προσκλήθηκε στην Ηλεία όπου του ανατέθηκε από τους Ηλείους να φιλοτεχνήσει δύο ακόμη χρυσελεφάντινα αγάλματα, την Αφροδίτη στην Ήλιδα και τον Δία στην Ολυμπία.


Η Αθηνά Παρθένος

Ο Παυσανίας στο πρώτο του βιβλίο (Αττικά 24,5-7), όταν φθάνει στο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς που βρισκόταν στο σηκό του Παρθενώνα, αναφέρει τα υλικά (χρυσός και ελεφαντοστό), περιγράφει το κράνος στο μέσον η Σφίγγα, στις δύο πλευρές οι Γύπες), κάνει μία παρέκβαση σχετικά με τους Γύπες και συνεχίζει με την περιγραφή του αγάλματος- Η Αθηνά ήταν ορθή και φορούσε χιτώνα με ανάγλυφο το κεφάλι της Μέδουσας από ελεφαντοστό πάνω στο στήθος της. κρατώντας στο δεξί χέρι τη Νίκη, σχεδόν δύο μέτρα στο ύψος, και το δόρυ στο άλλο χέρι, ενώ μα ασπίδα ήταν ακουμπισμένη δίπλα στο αριστερό πόδι της και ένα φίδι κοντά στην ασπίδα (εἴη δ’ ἄν Έριχθόνιος). Επίσης, αναφέρει τη διακόσμηση του βάθρου (η γέννηση της Πανδώρας) και κάνει μια σύντομη παρέκβαση για την Πανδώρα βασισμέ­νος στον Ησίοδο.

Ο Πλίνιος, από την άλλη πλευρά, αναφέρει μόνο τα υλικά και το ύψος του αγάλματος (γύρω στα 39 πόδια) και φαίνεται ότι εντυπωσιάστηκε από την ασπίδα (παραστάσεις Αμαζονομαχίας και Γιγαντομαχίας), καθώς και από τα σανδάλια της θεάς (ανάγλυφη παράσταση Κενταυρομαχίας), περισσότερο από οτιδήποτε άλλο3. Έτσι καλύπτει το κενό που άφησε ο Παυσανίας.

Ο Πλούταρχος, εκτός από την αναφορά του στον Περικλή, στον Φειδία και την τύχη του τελευταίου, δίνει δύο ακόμη λεπτομέρειες: α) το όνομα του Φειδία ως γλύπτη της Παρθένου ήταν χαραγμένο σε μία στήλη4- β) στην εξωτερική πλευρά της ασπίδας χάραξε τη δική του εικόνα ως γέρου φαλακρού άνδρα και την εικόνα του Περικλή να πολεμά εναντίον μιας Αμαζόνας5.

Μια παλαιότερη πηγή, ο Θουκυδίδης, αναφέρεται στην Παρθένο ως τῆς θεοῦ … τό ἄγαλ­μα, το οποίο ήταν καλυμμένο με χρυσό που μπορούσε να αφαιρεθεί6. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να αναφερθεί η φράση του Stewart: «ήταν καλυμμένη με παραπάνω από έναν τόνο σφυρηλατημένου χρυσού»7, η οποία συμφωνεί με τον Θουκυδίδη: ἔχον τό άγαλμα τεσοαράκοντα τά­λαντα σταθμόν χρυσίου ἀπέφθου και περιαιρετόν εἶναι ἅπαν8.

Αρχαία αντίγραφα, νομίσματα, περιγραφές και αρχαιολογικά ευρήματα μέσα στον Παρθενώνα είναι οι πηγές μας σχετικά με την όψη του αγάλματος. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, τα πιο σημαντικά είναι τα αγαλματίδια Lenormant (εικ. 2) – αν και ημιτελές – και Βαρβάκειον, όπως επίσης το αντίγραφο Strangford της ασπίδας, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο (εικ. 5) και η βάση μιας ελληνιστικής εκδοχής της Παρθένου από την Πέργαμο (εικ. 4), στο Βερολίνο. Αυτά τα αντίγραφα φαίνεται άτι είναι τα πλησιέστερα προς το πρωτότυπο σύμφωνα με τις γραπτές περιγραφές, ειδικά τα αγαλματίδια, τα οποία μας παρέχουν μια πλήρη «περίοπτη» εκδοχή της Παρθένου.

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι μᾶλλον θαυμάζε­ται τά Περικλέους ἔργα πρός πολύν χρόνον ἐν ὀλίγῳ γενόμενα9. Αυτά ακριβώς προσπάθησε να μεταδώσει με την τέχνη του ως εξουσιοδοτη­μένος από τον Περικλή για την εκτέλεση του φιλόδοξου έργου του. Σύμφωνα με τον Lapatin10, το πρόγραμμα της Παρθένου είχε σχεδιαστεί προσεκτικά και αντικατόπτριζε την κυρίαρχη ιδεολογία του αιώνα του Περικλή. Αυτό σημαίνει ότι είχε γίνει μια προσπάθεια από τους Αθηναίους ηγέτες, δηλαδή από τον ίδιο τον Περικλή, να στείλει πολιτικά μηνύματα προς τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο και ακόμη περισσότερο προς τους εξ ανατολών εχθρούς. Εξάλλου, η Αθήνα ήταν ο απόλυτος εξουσιαστής των συμμάχων στην Αθηναϊκή Συμμαχία/Ηγεμονία εκείνη την εποχή, εφόσον το Ταμείο είχε ήδη μεταφερθεί στην πόλη το 454 π,Χ,

Ξεκινώντας από την κορυφή του αγάλματος, «το καλοφτιαγμένο αττικό» κράνος!1 φέρει παραστάσεις μυθολογικών όντων. Συνδέονται με αρχαίες πανελλήνιες πεποιθήσεις που αφορούν στη γοητεία που ασκεί ο χρυσός στους ανθρώπους εξαιτίας της σπανιότητας του – ο Γύπας, φύλακας του χρυσού12 και το μυστήριο του άγνωστου, απρόσμενου κινδύνου που παραφυλά την ανθρωπότητα, αλλά την ίδια στιγμή η αινιγματική φύση των θεών, η Σφίγγα, ο επιδρομέας ή το διαβολικό πλάσμα της Θήβας13. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι τα φτερά, ένα στοιχείο που υποδηλώνει την ταχύτητα με την οποία επιτίθενται στα θύματα τους. Έχουν μακριά νύχια ή δυνατά πόδια, υπαινιγμός αγριότητας.

Παρόμοια συναισθήματα φόβου και σεβασμού προκαλεί το κεφάλι της Μέδουσας, η Γοργώ, στο μέσον της Αιγίδος πάνω στο στήθος της θεάς: ένα πλάσμα που απωθεί και μετατρέπει σε πέτρα όποιον τολμήσει να το κοιτάξει.

Θα αναρωτιόταν κάποιος γιατί ένα άγαλμα, όπως της Αθηνάς Παρθένου, θα πρέπει να προκαλεί φόβο. Η Πρόμαχος Αθηνά με το μακρύ της δόρυ ήταν η πρώτη που υποδεχόταν τους επισκέπτες πάνω στον ιερό βράχο επιδεικνύοντας την αναμφισβήτητη δύναμή της, ενώ η Παρθένος στεκόταν ήρεμη στο ναό της εντυπωσιάζοντας με τον πλούτο της όσους έμπαιναν μέσα. Ο υπαινιγμός είναι αρκετά σαφής: η Αθηνά, η προστάτιδα θεά, προειδοποιεί όποιον έχει εχθρικές διαθέσεις ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει καμία απόπειρα εναντίον της πόλης της. Επιπλέον καθιστά σαφές σε όλους ότι η πόλις είναι αρκετά πλούσια για να αντιμετωπίσει κάθε ανάγκη είτε σε καιρό ειρήνης είτε στον πόλεμο. Εξάλλου, η Αθήνα έχει την ηγεμονία της Αθηναϊκής Συμμαχίας, πρέπει να υπογραμμίσει τη λάμψη της και την αρμοδιότητά της για τη φροντίδα του χρυσού που της εμπιστεύτηκαν οι σύμμαχοι14 και χρησίμευσε σε μεγάλο βαθμό στην κατασκευή του αγάλματος, εφόσον ο χρυσός μπορούσε να αφαιρεθεί ώστε να ελεγχθεί το βάρος του15.

Ο προστατευτικός ρόλος της θεάς απέναντι στους κατοίκους υπογραμμίζεται από την ύπαρξη του φιδιού. Ίσως είναι ο Εριχθόνιος, σύμφωνα με τον Παυσανία (Αττικά 24.7), το καλό πνεύμα των προγόνων, το αποδεικτικό στοιχείο της  αὐτοχθονίας των Αθηναίων, αλλά και ο προστάτης της πάλης16. Αυτό το διακοσμητικό στοιχείο μεταφέρει το μήνυμα σε φίλους κι εχθρούς: η πόλις της Αθηνάς προστατεύεται πολύ καλά από τη θεά.

Εικάζουμε ὀτι η Νίκη. που στεκόταν στη δεξιά παλάμη17 της θεάς (είτε υπήρχε κίονας από κάτω είτε όχι), φορούσε στεφάνι -ακριβώς όπως εκείνη που κρατούσε ο Ζευς της Ολυμπίας- αν και ο Παυσανίας δεν μας δίνει κανένα στοιχείο στη σύντομη περιγραφή του. Επίσης, μάλλον στεφάνωνε την Αθηνά18, ως χειρονομία που δοξάζει την πόλη στο όνομα της προστάτιδάς της, μνημονεύοντας τη συμμετοχή της στους Περσικούς πολέμους και τις νίκες που κατήγαγε. Το δόρυ ακουμπάει στο αριστερό της χέρι, ἐν δέ τῇ ἑτέρᾳ χειρί το δόρυ ἔχει (Αττικά 24.7), σε θέση ανάπαυσης κοντά στην ασπίδα. Αν ήταν σε θέση μάχης, θα έπρεπε να το κρατά με το δεξί χέρι για να το εκτοξεύσει προς τους εχθρούς. Έτσι, η Παρθένος είναι -πλήρως εξοπλισμένη, αλλά σε ανάπαυση»19.

Τα σανδάλια, «τυρρηνικά (ετρουσκικά), με βαριά σόλα και επιχρυσωμένα λουριά», σύμφωνα με τον Lapatin20, δεν υπήρξαν αντικείμενο περαιτέρω συζήτησης, απ’ όσο γνωρίζω. Το μοτίβο της διακόσμησης τους, η Κενταυρομαχία, είναι ένα από τα πιο κοινά και, για μια ακόμη φορά, συνδέει την εικονογραφία του αγάλματος με εκείνη των αρχιτεκτονικών γλυπτών του ναού.


Η ασπίδα της Αθηνάς παρθένου

Η ασπίδα, που ήταν ένα ακόμη «πεδίο» διακόσμησης, είχε στην εξωτερική πλευρά το δημοφιλές θέμα της Αμαζονομαχίας και αναπαυόταν κοντά στο αριστερό πόδι της θεάς, έχοντας σαφώς προστατευτική σημασία ως αμυντικό όπλο. Η εικονογράφηση της ερμηνεύτηκε ως η αναπαράσταση του απώτερου παρελθόντος της Αθήνας και οι περισσότερες μορφές αναγνωρίστηκαν ως βασιλιάδες και ήρωες (Θησέας αντί του «Περικλή», Πειρίθους, Κεκροψ αντί του «Φειδία», Ερεχθέας και Πανδίων). Το φόντο θεωρήθηκε ότι αναπαριστά τον Αρειο Πάγο, όπου οι Αμαζόνες στρατοπέδευσαν κατά τη διάρκεια της επίθεσής τους εναντίον της Ακρόπολης21.

Είναι σαφές ότι έχουμε την απεικόνιση διαδοχικών σταδίων μιας μάχης με τρόπο που θυμίζει τη ζωγραφική σύνθεση της μάχης του Μαραθώνα στην Ποικίλη Στοά από τον Πάναινο, ο οποίος κατά τύχη ήταν αδερφός του Φειδία (Παυσανίας. Ηλιακά 11.6). ή ανιψιός του. Είναι επίσης σαφές ότι ο στόχος είναι να υπενθυμίσει και να δοξάσει τη μάχη και τη νίκη των Αθηναίων εναντίον των Περσών και την προσπάθειά τους να τονίσουν τη λαμπρότητα της Αθήνας.

Πέρα από κάθε εικασία για την εικονογράφηση, υπάρχει γραπτή μαρτυρία που αφορά στις δύο μορφές πάνω στην ασπίδα. Φαίνεται λογικό, αν δεχτούμε την αξιοπιστία του συγγραφέα. Μία από τις κατηγορίες εναντίον του Φειδία σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Περικλής, 31) ήταν απ σχεδίασε τη μορφή του ως φαλακρού άνδρα που κρατούσε μια πέτρα πάνω από το κεφάλι του, όπως επίσης ότι πρόσθεσε μία παγκάλην εικόνα του Περικλή που πολεμούσε εναντίον μιας Αμαζόνας. Αυτή η πληροφορία έδωσε αφορμή για συζήτηση σχετικά με τις δύο μορφές, οι οποίες πρέπει να ήταν απολύτως ορατές από τους θεατές του αγάλματος, δεδομένου ότι η διάμετρος της ασπίδας θα πρέπει να ήταν τουλάχιστον δύο φορές μεγαλύτερη από το ύψος της Νίκης. Σε δύο από τα αντίγραφα, στο αγαλματίδιο Lenormant και στην ασπίδα Strangford. μπορούμε να αναγνωρίσουμε πς υπό συζήτηση μορφές, αν και είναι είτε ημιτελείς, είτε σε διαφορετική θέση22. Αυτή η ύβρις θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια του γλύπτη να απεικονίσει τον εαυτό του αντί της υπογραφής του και να αποτίσει φόρο τιμής στον «προστάτη» του, τον Περικλή,

Σύμφωνα με την Evelyn Harrison, «εκείνοι που ακόμη επιθυμούν να δουν πρόθεση στα πορτρέτα του Φειδία και του Περικλή πρέπει να επανεξετάσουν το ζήτημα, όχι πια με την έννοια των δύο φίλων που πολεμούν ο ένας στο πλευρό του άλλου, αλλά μέσα σε αυτό το τρομερά ευρύ πανόραμα της ανθρώπινης ιστορίας»23. Σε αυτό το πανόραμα συμπεριλαμβάνονται όλα τα σύμβολα που ανήκουν στην εικονογράφηση της Παρθένου και είναι απολύτως παράλληλα προς τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία του ναού.

Η εσωτερική πλευρά της ασπίδας ήταν διακοσμημένη με τη Γιγαντομαχία – όπως και οι ανατολικές μετόπες του ναού – αλλά η αναπαράσταση του θέματος σχεδόν δεν υπάρχει.

Το βάθρο με τη γέννηση της Πανδώρας ή την ἀποθέωσιν24, αν και πολύ σημαντικό, έχει συζητηθεί λιγότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία25. Το παγκόσμιο μοτίβο για τη δημιουργία όλων των όντων26 από τη γη αντικατοπτρίζει τη μητριαρχία σε προϊστορικές κοινωνίες και την εξάρτηση από τη Μητέρα Γη ως Κουροτρόφον Επιπλέον, τον 6ο αιώνα π.Χ. ο φιλόσοφος Ξενοφάνης δηλώνει ότι όλοι καταγόμαστε από τη γη και το νερό: πάντες γάρ γαίης τε καί ὕδατος έκγενόμεσθα (απόσπ. 29DK)27.

Η Γέννηση της Πανδώρας
Με βάση τις τοπικές αντιλήψεις, η δημιουργία της Πανδώρας από τον Ήφαιστο και τα δώρα που της έδωσε η Αθηνά σύμφωνα με τον Ησίοδο (Θεογονία 570-610) υπενθυμίζουν στους επισκέπτες – που μπορούν να δουν αμέσως τη σκηνή στο ύψος των ματιών τους καθώς μπαίνουν στο ναό – το μύθο του Ερεχθέα. Οι δύο θεοί παίζουν τον κύριο ρόλο και στους δύο μύθους υπογραμμίζοντας τη σημασία της κεραμικής τέχνης για τους Αθηναίους.

Η ίδια η Πανδώρα απηχεί τις αντιφεμινιστικές αντιλήψεις των αρχαίων κοινωνιών. Αλλά πώς είναι δυνατόν αυτές οι αντιλήψεις να «στηρίζουν» το μεγαλείο των γυναικών όπως αυτό εκφράζεται από την Αθηνά; Μια λογική απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι πρέπει να έχουν υπάρξει περισσότερες από μία «Πανδώρες», δηλαδή μία μη-ησιόδεια παράδοση28. Σε ερυθρόμορφα αγγεία η Πανδώρα απεικονίζεται να βγαίνει από τη γη, δηλαδή γεννιέται από τη γη όπως ο Εριχθόνιος, το σύμβολο της αθηναϊκής αὐτοχθονίας (εικ. 7).

Μία πολύ προκλητική άποψη για τη σημασία που ήθελε να δώσει ο Φειδίας στην απεικόνιση της Πανδώρας προβάλλεται από τον J. Hurwit: «Η παρουσία της Πανδώρας στη βάση της Αθηνάς Παρθένου αντιπροσωπεύει την ύπαρξη του κακού και την πιθανότητα της καταστροφής ακόμη και σε έναν πατριωτικό, πάντα νικητήριο και πατριαρχικό παράδεισο όπως αυτόν που η Ακρόπολις προβάλλει». Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε η καταστροφή του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Το κύριο ενδιαφέρον στην εικονογράφηση της Παρθένου πρέπει να εστιαστεί στην ασπίδα, το φίδι, τα σανδάλια και το βάθρο για τους εξής λόγους:

Η ασπίδα και τα σανδάλια υποδηλώνουν «την τιμωρία της ύβρεως, το θρίαμβο του πολιτισμού πάνω στο βαρβαρισμό της Δύσης πάνω στην Ανατολή»29.

Επιπλέον, οι παραστάσεις και στα δύο παραπάνω διακοσμητικά στοιχεία του αγάλματος συνιστούν το κύριο θέμα των μετοπών στη δυτική, την ανατολική και τη νότια πλευρά του ναού.

Ο μύθος της Πανδώρας είναι σημαντικός για τη δημιουργία των γυναικών, δηλαδή το φύλο που η Αθηνά εκπροσωπεί στο Πάνθεον, οι οποίες, παρά ταύτα, ήταν αγνοημένες στην αθηναϊκή πολιτική ζωή. Σύμφωνα με αυτόν, η Πανδώρα ήταν η πρώτη γυναίκα που διδάχθηκε από την Αθηνά την τέχνη της ύφανσης, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο στο συμβολισμό της θεάς μία άλλη διάσταση, εκείνη της Αθηνάς Εργάνης.

Επίσης ο μύθος της Πανδώρας είναι πολυσήμαντος στη σύλληψη και στο περιεχόμενο. Αυτό σημαίνει ότι παρέχει αρκετό υλικό σε πιο προωθημένες και προκλητικές απόψεις, που διατυπώθηκαν σχετικά με την αλληγορία του μύθου, όπως για παράδειγμα ο αμφιλεγόμενος ρόλος της τέχνης (χειροτεχνίας) στην κοινωνία30.

Εξάλλου, ο μύθος της Πανδώρας έχει αναλογίες με εκείνον στο βάθρο του Ολυμπίου Διός με τη γέννηση της Αφροδίτης και αποδεικνύει την ομοιογένεια των διακοσμητικών στόχων του Φειδία.

Η παρουσία του Εριχθόνιου. που συμβολίζεται από το φίδι. είχε μεγάλη σημασία για την εξουσία και τη σταθερότητα της Αθήνας στα μάτια των συμμάχων και του υπόλοιπου ελληνικού κόσμου, σημασία που εκφράζεται με τον ναό του Ερεχθείου.


Ο Ζευς της Ολυμπίας

Ο Παυσανίας είναι εμφανώς πιο εντυπωσιασμένος από τον Δία της Ολυμπίας παρά από την Αθηνά Παρθένο. Στη λεπτομερή περιγραφή του αναφέρει όλα τα διακοσμητικά στοιχεία, τουλάχιστον όλα εκείνα που τυχαίνει να γνωρίζουμε από άλλες πηγές.

Ακριβώς όπως η Αθηνά, ο Ζευς απεικονίζεται σε στιγμή ηρεμίας, καθιστός, ενώ μία Νίκη που βρίσκεται πάνω στην παλάμη του ετοιμάζεται να τον στεφανώσει. Η Νίκη είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Αθηνάς. Όπως και η Παρθένος, ο Ζευς κρατά στο αριστερό του χέρι ένα δόρυ με έναν αετό στην κορυφή, το σύμβολο της εξουσίας του.

Εδώ το πλέον διακοσμημένο μέρος είναι ο θρόνος. Στοιχείο που προβάλλεται ιδιαίτερα είναι η παρουσία της «νίκης»: η θεά Νίκη, αθλητικές νίκες σης ζωγραφικές απεικονίσεις, ο θεός που φέρει το στεφάνι της ελιάς σαν νικητής Ολυμπιακών Αγώνων, οι μυθολογικές και ιστορικές νίκες της Αμαζονομαχίας. της Σαλαμίνας και η μορφή της Ελλάδας.

Η παρουσία του Θησέα βρίσκεται σε ισορροπία με εκείνη του Ηρακλή, ενώ τα μυθικά πλάσματα συνυπάρχουν με τους θεούς, οι Σφίγγες και τα παιδιά των Θηβαίων, ο Απόλλωνας, η Άρτεμις και οι Νιοβίδες, ο Αίας και η Κασσάνδρα, ο Προμηθέας στο βράχο.

Στην ανατολική πλευρά του βάθρου, που ήταν από πωρόλιθο με επένδυση μαύρης ελευσίνιας πέτρας σε όλες τις πλευρές, υπήρχαν χρυσά ανάγλυφα των θέων που παρακολουθούσαν τη γέννηση της Αφροδίτης.

Ο Παυσανίας αναφέρεται επίσης στην επιγραφή κάτω από τα πόδια του Δία: Φειδίας Χαρμίδου υἱός Ἀθήναις μ’  ἐποίησε.

Επίσης, μέσα στο ναό υπήρχε βωμός για πς ανάγκες της λατρείας (Παυσανίας, Ηλιακά 14.4). Ο Πλίνιος {Hist.Nat. 36.18) απλώς αναφέρει την ομορφιά του Ολυμπίου Διός.

Ο Ζευς ήταν πολύ πιο εντυπωσιακό – χρυσελεφά­ντινο – γλυπτό από όλα όσα έπλασε ο Φειδίας ή άλλος γλύπτης. Έγινε από έναν από τους πλέον εξέχοντες γλύπτες του 5ου αιώνα π.Χ.31. ενώ οι ζωγραφικές απεικονίσεις (μεταξύ των ποδιών του θρόνου ή στο χώρο που υπήρχε μπροστά στο θρόνο32) έγιναν από τον αδερφό ή ανιψιό του Πάναινο. Έτσι έχουμε δύο επιτυχημένους καλλιτέχνες που είχαν ήδη εργαστεί στην Αθήνα33 και πιθανώς για το λόγο αυτό είχαν προσκληθεί να εκτελέσουν ένα καλλιτεχνικό έργο σε ένα μάλλον «διεθνές» πεδίο, όπως ήταν η Ολυμπία.

Παλαιότερα, υπήρχε μόνο ο ναός της Ήρας αλλά «η περσική ήττα και η τρομερή έκρηξη της ελληνικής αυτοπεποίθησης και η αίσθηση της εθνικής ενότητας που αυτή η ήττα προκάλεσε»34 οδήγησαν στην απόφαση για την κατασκευή ενός ναού αφιερωμένου στον ποτέρα των θεών και των ανθρώπων. Το «πρόγραμμα Ζευς» (εάν υπήρξε ένα πρόγραμμα παρόμοιο με εκείνο της Ακρόπολης) βρίσκει την πραγμάτωση του στη θεματική σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικών γλυπτών και ζωγραφικών συνθέσεων.

Μπορούμε να εντοπίσουμε αναλογίες μεταξύ κάποιων θεμάτων των ζωγραφικών εικόνων του θρόνου και των μετοπών ή των αετωμάτων, αν και οι σκηνές δεν έχουν απόλυτη σχέση. Ο Ηρακλής και το λιοντάρι της Νεμέας υπάρχουν επίσης σε μία δυτική μετόπη, ο Ηρακλής, ο Άτλας και οι Εσπερίδες σε μία ανατολική μετόπη, ο Θησέας και ο Πειρίθους στο δυτικό αέτωμα και τέλος η Ιπποδάμεια και η Στερόπη στο ανατολικό αέτωμα.

Θεματικά, οι ζωγραφικές συνθέσεις χωρίζονται σε τρεις ομάδες35 και η καθεμία περιλαμβάνει πέρα από έναν τοπικό -ή δωρικό- ήρωα (κυρίως τον Ηρακλή), τουλάχιστον μία μη τοπική (ιωνική) μορφή (Θησέας). Επιπλέον, υπάρχουν προσωποποιήσεις όπως η Σαλαμίνα και, κυρίως, η Ελλάς, καθώς επίσης συνειρμοί όπως η Αμαζονομαχία, που υπογραμμίζουν τη σημασία της κοινής μοίρας και των κοινών εχθρών, παρά τη διαφορετική καταγωγή. Με αυτή την έννοια, ο Ζευς στην Ολυμπία γίνεται πανελλήνιος, ή μάλλον παγκόσμιος36. Εξάλλου, η Ολυμπία είναι ο χώρος στον οποίο όλοι οι Έλληνες συγκεντρώνονται για να αγωνιστούν για τη νίκη, την κύρια ιδέα του «προγράμματος Ζευς». «Ο Ζευς επιβλέπει τη θεϊκή τάξη και τιμωρεί την ύβριν … είναι ο διανομέας της δικαιοσύνης, ο φύλακας της τάξης και ο κυβερνήτης του σύμπαντος»37. Μέσα στις εικόνες υπάρχουν θέματα όπως εκείνο των Νιο-βιδών: πολύ διδακτικό για εκείνους που λησμονούν την ανθρώπινη ταυτότητα και τολμούν να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους θεούς, όπως, ας πούμε, οι Πέρσες. Αν η Αθηνά Παρθένος είναι η προστάτιδα της Αθήνας, ο Ζευς είναι ο προστάτης όλων των Ελλήνων. Επιπλέον, όπως διαπιστώνει ο Lapatin, «το κολοσσιαίο μέγεθος του αγάλματος χρησίμευε επίσης για να μεταδώσει την υπέρμετρη δύναμη του θεού, πνευματική και φυσική»38.

Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς (μεταξύ αυτών ο Στράβων, ο Δίων ο Χρυσόστομος και ο Ευστάθιος) αναφέρονται σε ένα μέρος του μύθου του Φειδία: ο Όμηρος του πρόσφερε το μοντέλο για τον Δία στους στίχους Α 528-530 της Ιλιάδας: Ἦ καί κυανέῃσιν ἐπ’ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων·ἀμβρόοιαι δ’ ἄρα χαῖται ἐπερρώσαντο ἄνακτός κρατός ἀπ’ ἀθανάτοιο· μέγαν δ’ ἐλέλιξεν Ὄλυμπον39. Αν και η μορφή του Δία στους παραπάνω στίχους φαίνεται – ή μάλλον «ακούγεται – φοβερή, αυστηρή και απειλητική, ο θεός που ο Φειδίας θέλησε να δημιουργήσει πρέπει να ήταν αυτό που εκφράζει η λέξη ολύμπιος στα νέα ελληνικά: γεμάτος ηρεμία, αυτοπεποίθηση και κατανόηση. Εξάλλου, πέρα από την πολιτική του σημασία, ο Ζευς -όπως επίσης και η Αθηνά- είναι αφιερωματικό άγαλμα, το οποίο «υπηρετεί κάποια θρησκευτική λειτουργία»40 και ως τέτοιο θα έπρεπε να συνδέεται όχι μόνο με το χώρο στον οποίο βρισκόταν και τη λειτουργία του χώρου, αλλά και με τις λατρευτικές ανάγκες των επισκεπτών.

Δυστυχώς, παρά την αναμφισβήτητη επίδραση που άσκησε στην απόδοση αυτοκρατόρων, κατά τη ρωμαϊκή εποχή, και άλλων θεών -ακόμη και του ίδιου του Χριστού ως Παντοκράτορα-υπάρχουν πολύ λίγα αρχαιολογικά στοιχεία για την εμφάνιση του Δία.

Ίσως θα πρέπει να συγκροτήσουμε όσα είπε ο Δίων ο Χρυσόστομος (1ος αιώνας μ.Χ.) για τον Δία: -Ό θεός της ειρήνης, υπέροχα γλυκός, ο δωρητής της ύπαρξης, της ζωής και όλων των αγαθών, κοινός ποτέρας όλων των ανθρώπων».

Τέλος, θα μεταφέρω εδώ τις σκέψεις του Andrew Stewart: «Εάν ο ναός του Δία στην Ολυμπία επεξηγεί το ένα άκρο της κλασικής ελληνικής εμπειρίας, τότε ο Παρθενώνας επιβεβαιώνει το άλλο»4‘. Και συνεχίζει: «ακόμη κι αν η αρχαία κοινή γνώμη πρόσφερε στο Δία … μια θέση ανάμεσα στα Επτά Θαύματα του κόσμου, η τελική νίκη είναι της Αθήνας. Γιατί ο ναός του Λίσβωνα κατέρρευσε και… ο Ζευς χάθηκε ολοκληρωτικά. Ο Παρθενώνας, όμως, ακόμη στέκεται»42.


Σημειώσεις

1. Αριστοφάνης, Ειρήνη στ. 605-606 (… Φειδίας πράξας κακῶς /εἶτα Περικλέης φοβηθείς μή μετάσχοι τῆς τύχης).

2. Πλούταρχος. Περικλής, 31.

3. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Historia Naturalis 36.18.

4. Πλούταρχος, Περικλής 13.

5. Στο ίδιο.31.

6 Θουκυδίδης 2.13.5.

7 Andrew Stewart. Greeit Sculpture. An Exploration. Yale Press University. 1990. σ. 157.

Β. Σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας των Liddell -Scott, το τάλαντο ισούται με 26.200 γρ. Αυτό σημαίνει ότι 40 τάλαντα ισούνται με 1.048 χλγρ.

9. Πλούταρχος, Περικλής 13.

10. Kenneth Lapatin. Chryselephantine Statuary in the Ancient World, Oxford 2001, σ. 67.

11. Στο ίδιο, σ. 66.

12. Ηρόδοτος 3.116 και 4.13.

13. Παυσανίας. Ελλάδος Περιήγησις, Βοιωτικό 26.2.

14. Η Blaise Nagy (-Athenian officials on the Parthenon frteze», AJA 96/1 (1992), q. 55) ισχυρίζεται on η Αθηνά Παρθένος «δεν εθεωρείτο λατρευτικό άγαλμα από τους Αθηναίους του 5ου αι. π.Χ.. αλλά μέσον οικονομικής ασφάλειας».

15. Σε αυτά το σημείο θα ήταν δυνατόν να λεχθεί ότι το άγαλμα είχε κυρίως οικονομική σημασία για την Αθήνα: σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (2.13.5), ο χρυσός μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη σωτηρία της πόλεως με την προϋπόθεση ότι θα αντικαθίστατο.

16. Στη σύγχρονη Ελλάδα, κυρίως σε αγροτικές περιοχές, οι άνθρωποι πιστεύουν σπ υπάρχουν φίδια που έχουν προστατευτικές ιδιότητες για το σπίτι (σπιτόφιδα) και δεν επιτρέπεται να τα σκοτώνουν

17. Ο Παυσανίας δεν αναφέρει ποιο χέρι κρατούσε τη Νίκη αλλά μπορούμε να το υποθέσουμε κατ αναλογία προς το άγαλμα του Δία στην Ολυμπία παρακολουθώντας την περιγραφή του.

18. Στο ίδιο, σ. 67.

19 Στο ίδιο, σ.78.

20 Στο ίδιο, σ. 67.

21.Evelyn Β. Harrison, «The composition of the amazonomachy on the shield of Athena Parthenos». Hesperia 35 2 (1966), σ.125-129.

22. Στο ίδιο, σ. 113.

23. Στο ίδιο, σ. 132.

24. Lapatin. όπ.. σ. 67 και Joan Β. Connelly. «Parthenon and Parthenoi: A mythological interpretation of the Parthenon freize», AJA 100/1 (1996), σ. 72-76.

25. Jeffrey M. Hurwil. «Beautiful evil: Pandora and the Athena Parthenos». AJA 99/2 (1995). σ. 171.

26. Πλάτων, Πρωταγόρας 320c-322a.

27. Ελληνική Μυθολογία, τόμ. 2: Or θεοί. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986. α. 58.

28. Hurwil. ό.π.. σ. 177

29. Lapatin. ό.π. σ. 67.

30. Στο ίδιο. σ. 67. 0 συγγραφέας ισχυρίζεται επίσης ότι η ερμηνεία της γέννησης της Πανδώρας είναι προβληματική, καθώς θα μπορούσε να αναγνωσθεί πολιτικά και να αντικατοπτρίζει επιρροές από τον Αναξαγόρα (Ήλιος και Σελήνη, που επίσης βλέπουμε στο ανατολικό αέτωμα και τις βόρειες μετόπες, «ως σύμβολα της αθηναϊκής ημερολογιακής μεταρρύθμισης που επιβλήθηκε και στους συμμάχους/υπηκόους της»).

31. Brian Ε. McConnell,-The paintings of Panainos at Olympia: What did Pausanias see?-. Harvard Studies in Classical Pfwfo-togy680984).o. 160.

32. E.A. Gardner. -The painting by Panaenus on the throne of the Olympian Zeus-. JHS 14 (1894). o. 236.

33. Και ο Παυσανίας και ο Πλίνιος αναφέρουν τον Πάναινο ως ζωγράφο της Μάχης του Μαραθώνα στην Ποικίλη Στοά (Παυσανίας, Ηλιακό 11.6 Πλίνιος 35.57).

34. Stewart. ό.π,,α. 142.

35. Η Η G. Evelyn-White («The throne of Zeus at Olympia­» 28 (1908), σ. 54) κάνει την εξής ομαδοποίηση: 1. Άτλας και Ηρακλής/Θησέας και Πειρίθους/Ελλάς και Σαλαμίς, 2. Ηρακλής και το λιοντάρι/Αίας και Κασσάνδρα/Ιπποδάμεια και Στερόπη. 3. Προμηθέας και Ηρακλής/Πενθεσίλεια και Αχιλλέας/Εσπερίδες.

36. Lapatin. ό.π.,σ. 84.

37. Στο ίδιο

38 Στο ίδιο. σ. 81.

39. Στο ίδιο. σ. 84.

40. Στο ίδιο.

41. Stewart, ό.π.,σ. 150.

42. Στο ίδιο, 159-160.





Η γέννηση της φιλοσοφίας στη Μίλητο

Οι λέξεις «σοφός» και «φιλοσοφία» απαντώνται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Στους επικούς ποιητές Όμηρο και Ησίοδο εμφανίζονται οι λέξεις «σοφός» και «σοφία» οι οποίες σημαίνουν απλώς ότι κάποιος είναι ικανός στην εξάσκηση ενός επαγγέλματος. Για τον Όμηρο ο καλός τεχνίτης και ο ικανός ναυτικός είναι σοφοί. Στη συνέχεια σοφός θεωρείται και αυτός που ξέρει να κυβερνά και γνωρίζει πολύ καλά τους νόμους.

Πυθαγόρια ρητά και αποφθέγματα

Ο γιος του θεού, ένας από τους θεμελιωτές του εσωτερισμού, εκείνος που πρώτος εντόπισε τα αρμονικά μουσικά διαστήματα και εισήγαγε στη φιλοσοφία την αντίληψη των δυο κόσμων, νοητού και αισθητού, εκείνος που πρώτος έψαξε την ουσία των πραγμάτων στους αριθμούς, εκείνος που δημιούργησε και γέμισε με νόημα τις λέξεις: φιλοσοφία και κόσμος.

Όμως το βασικό του επίτευγμα είναι…. ίσως η δημιουργία μιας κοινότητας-σχολής η οποία είχε ηθικό-θρησκευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Η εξωτερική και εσωτερική ομορφιά, η ευγένεια του λόγου, οι γνώσεις και η ακτινοβολία του προσελκύει μαθητές από όλο το ελληνικό χώρο.

Επί πέντε χρόνια οι μαθητές του Πυθαγόρα σιωπηλοί παρακολουθούσαν την φωνή του χωρίς να αντικρίζουν τον ίδιο. Το σοφό του σύστημα εκπαίδευσης με μυητική πειθαρχεία δημιούργησε ανώτερους χαρακτήρες και προσωπικότητες που μπορούσε να επιδείξει η εποχή του. Οι Πυθαγόρειοι επαινέθηκαν πάντα για την ηθική, την ταπεινοφροσύνη και την συνέπεια του λόγου της τιμής τους. Όμως, το δημοκρατικό όχλο οδηγούμενο από τους δυο συκοφάντες-δημαγωγούς επιτέθηκε και έκαψε τη Σχολή σκοτώνοντας τους περισσότερους μαθητές…

Η φιλοσοφία ποτέ δε γίνετε κατεστημένο και πάντα ενοχλεί τους κάθε λογής “βολεμένους”. Ο πολιτισμός δε χρειάζεται μόνο τη θρησκεία και την τεχνολογία. Μόνο η αρμονική συνύπαρξη Θρησκείας, Επιστήμης, Τέχνης και Φιλοσοφίας μπορούν να υψώσουν την Οικογένεια των Ανθρώπων. Όμως… η κυρία Δημοκρατική Πολιτική του κύριου Ψεύτικου Πολιτισμού έχει την κόρη της την Φιλοσοφία ως προγόνι.


Σοφέ! Αναγκασμένος να ζεις μες στον απλό κόσμο, πρέπει να είσαι μια σταγόνα λάδι 
που επιπλέει στο νερό, αλλά δεν αναμειγνύεται μαζί του.

* * *

Η μεγαλύτερη δύναμη και ο πιο μεγάλος πλούτος είναι να αποκτήσει κανείς την εγκράτεια.

* * *

Μην ψάχνεις την ευτυχία: είναι πάντοτε μέσα σου.

* * *

Ο Θεός δεν έχει καλύτερη κατοικία πάνω στη γη, από την καθαρή ψυχή.

* * *

Αν δεν μπορείς να έχεις έναν πιστό φίλο, να είσαι ο ίδιος φίλος του εαυτού σου.

* * *

Το κύπελλο της ζωής θα ήταν πολύ γλυκανάλατο, αν δεν έπεφταν μέσα μερικά πικρά δάκρυα.

* * *

Με την άδικη πατρίδα σου να συμπεριφέρεσαι όπως με την μητρυιά: να σιωπάς.

* * *

Προτίμησε να ‘χεις δύναμη περισσότερη στην ψυχή παρά στο σώμα.

* * *

Πριν από κάθε ωραίο απόκτημα προηγείται κοπιαστική άσκηση που την συνοδεύει η εγκράτεια.



Ο Φυλετικός Χάρτης της Αρχαίας Ελλάδας

 ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Στη Θεσσαλία, σύμφωνα με τον Όμηρο, κατοικούσαν οι καλούμενοι Πελασγοί, απ΄όπου κατάγονταν τα 4 ελληνικά φύλα (= οι Δωριείς, οι Αιολείς, οι Αχαιοί και οι Ίωνες) που μαζί με τους επήλυδες Δαναούς, Καδμείους ή Θηβαίους  κ.α. αποτέλεσαν μετά τα Τρωικά το ελληνικό έθνος.

Τα Παναθήναια

Τα Παναθήναια ήταν η µεγαλύτερη γιορτή των Αθηνών προς τιµή της πολιούχου Παλλάδος Αθηνάς.

Τα Παναθήναια χωρίζονταν σε Μικρά και σε Μεγάλα.

Τα Μικρά γιορτάζονταν κάθε χρόνο και τα Μεγάλα κάθε τέσσερα χρόνια.

Η γιορτή ανάγεται στον ήρωα των Αθηνών Εριχθόνιο, ο οποίος, αφού έστησε στην Ακρόπολη ξόανο της Θεάς, ίδρυσε αγώνες, οι οποίοι ονοµάστηκαν «Αθήναια».

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήταν ειδωλολάτρες αλλά ΙΔΕΟΛΑΤΡΕΣ!

Συμφώνως με τον Αριστοτέλη, στο «Μετά τα Φυσικά, 1049a.26 & 1029a.20  & 1036a.23», η αρχική κοσμική ύλη είναι αγέννητος, άφθαρτος, αόριστος, άγνωστος καθ’ αυτήν, νεκρά, άμορφος και έξωθεν κινούμενη. Τα τέσσερα αρχικά κοσμικά στοιχεία των φιλοσόφων της κοσμολογικής περιόδου, και δη του Εμπεδοκλέους, είναι οι εκδηλώσεις της αρχικής κοσμικής ουσίας.


Η Φιλοσοφία της Επιστήμης στην αρχαία Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες τεχνίτες, συμπεριλαμβανομένων των ναυτικών, αγροτών, αρχιτεκτόνων, εμπόρων, σιδηρουργών, ναυπηγών, γιατρών και χρονικογράφων,

Η Σίβυλλα και το Προφητικό Χάρισμα

Στην αρχαιότητα με τη λέξη Σίβυλλα χαρακτηριζόταν η γυναίκα με μαντική ικανότητα που προφήτευε αυθόρμητα χωρίς να ερωτηθεί, όταν περιερχόταν σε έκσταση, μελλοντικά συμβάντα  συνήθως δυσάρεστα ή φοβερά.

Αυτό συνέβαινε, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, γιατί δεχόταν την επίσκεψη ενός θεϊκού πνεύματος. Η κύρια διαφορά ανάμεσα στις Σίβυλλες και στις προφήτιδες των διάφορων μαντείων είναι ότι οι δεύτερες, όπως π.χ. η Πυθία στο Μαντείο των Δελφών, προφήτευαν μόνο απαντώντας σε καλώς καθορισμένα ερωτήματα, ενώ οι Σίβυλλες προφήτευαν χωρίς να δεχθούν προηγουμένως ερωτήσεις.