Αρχαίοι Έλληνες και Μονοθεϊσμός

 Οι αρχαίες παγανιστικές θρησκείες και ο Χριστιανισμός μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία (νηστείες, βαπτίσεις, σύμβολα, καινούργια ονόματα). Και καθώς ο Χριστιανισμός είναι νεώτερος των θρησκειών αυτών, είναι φανερό πόσο επηρεάστηκε στην τελική διαμόρφωσή του. Όπως λέει και ο Άγιος Αυγουστίνος "Αυτό που σήμερα αποκαλείται Χριστιανική θρησκεία, υπήρχε ήδη ανάμεσα στους αρχαίους και δεν έλειπε και στις απαρχές της ανθρώπινης φυλής.Όταν ο Χριστός εμφανίστηκε ένσαρκος , η αληθινή θρησκεία που ήδη υπήρχε, έλαβε την ονομασία Χριστιανική.",ενώ πριν από αυτόν ο Αριστοτέλης είχε πει: "Η θεια ουσία βρίσκεται παντού στην φύση". Ότι ονομάζουμε Θεούς είναι απλώς οι πρωταρχικές ουσίες. Οι μύθοι και οι ιστορίες δημιουργήθηκαν για να κάνουν το θρησκευτικό σύστημα καταληπτό και ελκυστικό, από τους απλούς πολίτες. Έτσι οι ιστορίες του Δια , της Τροίας, του Ηρακλή είναι ιστορίες που κρύβουν βαθύτερα μηνύματα.

Υπάρχουν πολλοί κατώτεροι θεοί αλλά ένας μόνο Δημιουργός. Οι θυσίες στις θεότητες είναι ένας τρόπος που εφευρέθηκε για να αναγκάσει τους ανθρώπους να υπακούουν στους νόμους. Η πρωταρχική ουσία όμως είναι μια και δεν είναι ούτε η φωτιά, ούτε η γη, ούτε το νερό ούτε οτιδήποτε άλλο που μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις. Μια πνευματική υπόσταση είναι η αιτία του σύμπαντος , όλη η ομορφιά του, όλη η κίνηση, και όλα τα σχήματα που τόσο όλοι μας θαυμάζουμε. Τα πάντα πρέπει να μας οδηγούν σε αυτή την πρωταρχική ουσία που κυβερνά τα πάντα...".

Πίσω από την φαινομενική πολυθεΐα της Ελληνικής μυθολογίας οι αρχαίοι Έλληνες πάντα αναγνώριζαν ένα αρχηγό των Θεών είτε ως Ουρανό, είτε ως Κρόνο ή Χρόνο, δηλώνοντας την αρχή κινήσεως του σύμπαντος, είτε σαν Δία ή Ζήνα, (για να εκφράσουν ότι χάρις σε αυτόν ζούμε) που κυβερνούσε τον κόσμο βοηθούμενος από επιμέρους δυνάμεις. Ο Όλυμπος δεν ήταν παρά ένα σύμβολο των διαφόρων δυνάμεων μέσα στην ενότητα του Ύπατου Νου.  Ίσως μάλιστα η αλήθεια αυτή να αποτελούσε τμήμα των αποκαλύψεων στα μυστήρια που αργότερα όταν η αυστηρότητα της εχεμύθειας και ο φόβος του θανάτου λόγω αποκαλύψεων των μυστηρίων εξέλειψε, οι φιλόσοφοι προέβηκαν σε αποκαλύψεις μέσω του Πλωτίνου, του Πρόκλου, των Ερμητιστών και των Γνωστικών οι οποίοι μιλούσαν για Ένα Θεό. Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των σοφών διαλόγων του Ερμή του Τρισμέγιστου ,είναι ο μονοθεϊσμός ,όπως φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα.

"Αρχή των όντων είναι ο Θεός και νους και φύση και ύλη και όλα αυτά με σοφία εις δείξιν όλων. Ο θεός δεν είναι νους, αλλά όμως είναι ο αίτιος της υπάρξεως του Νου. Δεν είναι πνεύμα, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του πνεύματος. Ούτε φως είναι, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του φωτός. Ο Θεός είναι ο μη υπάρχων από κανένα, εν τούτοις είναι ο αίτιος της υπάρξεως όλων των όντων.

Υπήρχε σκότος άπειρο στην άβυσσο, ύδωρ λεπτό και πνεύμα νοερό, με την δύναμη του Θεού ευρισκόμενα στο χάος και έλαμψε φως άγιο και από τα φωτεινά εκείνα πεδία ξεχύθηκε στην Φύση Λόγος άγιος, κι από την υγρά φύση ξεπήδησε προς τα ύψη το πυρ. Το φως το άγιο (λέει ο Θεός στον Ερμή) είμαι εγώ ο θεός σου, ο προϋπάρχων της εμφανισθείσης από το σκότος υγράς εκείνης φύσεως, ο δε φωτεινός Λόγος, που είδες να ξεχύνεται από τα φωτισμένα πεδία, προς την υγρά εκείνη φύση που βγήκε από τον Νου μου, είναι ο Υιός μου, ο Νους είναι ο πατέρας Θεός. Αυτοί οι δύο - Πατέρας και Υιός - δεν ξεχωρίζονται ο ένας από τον άλλον, η δε ένωσή τους είναι η ζωή. Στα κατωφερή στοιχεία ξεπήδησε ο του Θεού Λόγος, στο καθαρό της φύσεως δημιούργημα, ενώθηκε με τον Δημιουργό Νου, που είναι ομοούσιος με τον Πατέρα και δημιουργήθηκε από τα κατωφερή στοιχεία η ύλη.

Δηλαδή, ο Νους-Θεός, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άλλο δημιουργό Νουν, από πυρ και πνεύμα. Αυτός ο δεύτερος Νους δημιούργησε τους διοικητές του αισθητού κόσμου, που περικλείεται σ' επτά κύκλους, η διοίκηση των οποίων καλείται Ειμαρμένη. Ο δε πατέρας όλων ο Νους, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άνθρωπο, όμοιο μ' αυτόν και τον αγάπησε σαν παιδί του. Και εάν το καταλάβει και το πιστέψει ο άνθρωπος ότι έχει δημιουργηθεί από φως και ζωή, τότε ασφαλώς θα προχωρήσει προς τα άνω, μετά θάνατον. Γιατί εγώ ο Θεός-Νους θα είμαι στο πλευρό των αγαθών, των καθαρών, των ευσεβών. Στους ανόητους και κακούς, όμως, θα σταθώ μακριά τους.

Ο μονοθεϊσμός των αρχαίων Ελλήνων που προηγείται της πολλαπλότητας αναγνωρίζεται στον Πλάτωνα "Πίσω από κάθε καθορισμένη ύπαρξη και δευτερεύουσα Αιτία ,πίσω από κάθε νόμο, ιδέα και αρχή υπάρχει μια Διάνοια ή Νους η πρώτη αρχή όλων των αρχών, η υπέρτατη ιδέα στην οποία βασίζονται όλες οι άλλες ιδέες. Ο μονάρχης και νομοθέτης του σύμπαντος, η υπέρτατη ουσία από την οποία τα πάντα αντλούν την ύπαρξη και την ουσία τους, η πρώτη και αποτελεσματική αιτία κάθε τάξης, αρμονίας, ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης που διακατέχει τι σύμπαν", τον Θαλή "Το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος", τον Εμπεδοκλή " Διπλή ιστορία θα σου πω. Κάποτε από τα πολλά βγήκε το ένα και από το ΕΝΑ τα πολλά", τον Ηράκλειτο "Εκ των πάντων εν και εξ ενός τα πάντα.", τον Πλούταρχο "Ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το Σύμπαν και μία η Πρόνοια η οποία το κυβερνά.","δεν υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν άλλοι θεοί σ' άλλους λαούς και διαφορετικοί σ' άλλους ούτε βαρβάρους ούτε Έλληνες θεούς, ούτε νότιους ούτε βόρειους. Αλλ' όπως ο ήλιος, και η σελήνη, ο ουρανός και η γη και η θάλασσα είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους, αλλά ονομάζονται αλλιώς από άλλους και διαφορετικά από άλλους, έτσι ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το σύμπαν και μια η Πρόνοια, η οποία το κυβερνά....",τον Επίκουρο "Οι Θεοί δεν είναι πολλοί , όπως πολλοί νομίζουν, και δεν είναι ασεβής όποιος αμφισβητεί αυτά που οι πολλοί πιστεύουν για τους θεούς. Ασεβής είναι αντίθετα, αυτός που πιστεύει για τους θεούς ό,τι και οι πολλοί , γιατί δεν έχουν αληθινές γνώσεις αλλά εντυπώσεις".

Πρέπει κάποιος να ασχοληθεί πραγματικά με τα αρχαία κείμενα και να ψάξει τις βαθύτερες αλήθειες, για να αντιληφθεί ότι το "ένας" και "πολλοί" είναι έννοια αριθμητική, που μικρή αξία έχει στον υπεραισθητό κόσμο. Είναι διάκριση που έγινε μεταγενέστερα, όταν προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον Θεό Πνεύμα, κατατάσσοντάς κι Αυτόν σε λογικές κατηγορίες, κι απετέλεσε απλώς αφορμή για συγκρούσεις μεταξύ φανατικών.

Ο μυημένος αντίκριζε ταυτόχρονα τον Θεό και τους Θεούς. "Ο λατρεύων τους θεούς λατρεύει τον θεόν", έλεγε ο Πλωτίνος. Ο Θεός δεν έχει καμία νοητή ιδιότητα, προσέθετε. Είναι πέραν του νοητού, αδιανόητος και αδιάγνωστος. Μπορούμε να πούμε μόνον, τι δεν είναι, κι όχι τι είναι Όλες οι αμέτρητες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο, δεν είναι βέβαια ανεξάρτητες μεταξύ τους. Τα πάντα λειτουργούν αρμονικά, διότι μία είναι η θεία ουσία του κόσμου. Γι' αυτό, δεν υπάρχει επίσης αντίφαση μεταξύ Θεϊσμού και Πανθεϊσμού, αφού, όπως επισημαίνει ο Πλωτίνος, ο Θεός υπέρκειται των πάντων (Θεϊσμός), αλλά ταυτοχρόνως περιλαμβάνει και τα πάντα (Πανθεϊσμός). Οι μυριάδες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο μας, μολονότι συμβαίνει συχνά και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, είναι εκφάνσεις και βουλήσεις του Ενός. Διαβάζοντας προσεκτικά λοιπόν τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και τους Ορφικούς ύμνους διαπιστώνει κανείς ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν υπήρξαν ειδωλολάτρες, αλλά κατ' ουσία μονοθεϊστές και πανθεϊστές.

Οι πρώτοι που μίλησαν για την μία και μοναδική αρχή Θεό ήταν οι Ορφικοί, όπως αποδεικνύεται και από τα ακόλουθα αποσπάσματα: "Ένας βασιλεύς-κύριος υπάρχει αυτογέννητος κι όλα όσα έχουν δημιουργηθεί, είναι γεννήματα αυτού του Ενός. Και αυτός ο βασιλεύς περιφέρεται μέσα στα δημιουργήματά του και δίνει το καλό και το κακό", "
Ο Ζεύς έγινε πρώτος, ο Ζεύς και τελευταίος, ο Ζεύς είναι η κεφαλή, ο Ζεύς και το μέσον, από τον Δία γεννήθηκαν τα πάντα. Ο Ζεύς γεννήθηκε αρσενικός, ο Ζεύς υπήρξε η αθάνατη νύφη. Ο Ζεύς είναι το στήριγμα της γης και του έναστρου ουρανού. Ο Ζεύς είναι το θεμέλιο της θάλασσας, ο ήλιος και η σελήνη. Είναι ένα κράτος, ένας Θεός, ο μέγας κύριος των πάντων. Είναι η φωτιά και το νερό, η γη και ο αιθέρας, η νύχτα και η ημέρα, η Μήτις και ο Ερωτας με τις πολλές χαρές. Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στο σώμα του μεγάλου Δία".


Αλφειός και Αρεθούσα

Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρεθούσα αλλά εκείνη δεν τον ήθελε και για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες. 

Ο Αλφειός από τον μεγάλο έρωτά του μεταμορφώθηκε σε ποταμό και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του

Η Αρέθουσα ήταν μία από τις νύμφες των δασών. Ήταν κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας. Δεν ανταποκρίθηκε στην αγάπη του θεού Αλφειού και, όταν αυτός την καταδίωξε, κατέφυγε Άρτεμη τη μεταμόρφωσε σε πηγή. Ο Αλφειός απογοητευμένος έγινε ποτάμι και ενώθηκε με τα νερά της.
στη Σικελία, όπου η

Η πηγή Αρέθουσα υπάρχει στο νησάκι Ορτυγία κοντά στις Συρακούσες και οι Συρακούσιοι πίστευαν ότι τα νερά της χύνονται υπογείως στον ποταμό Αλφειό της Πελοποννήσου.

Αλφειός ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύας και πατέρας του Ορσίλοχου και παππούς του βασιλιά των Φαρών της Μεσσηνίας, Διοκλέα.

Ήταν απόγονος του Ήλιου ο οποίος αφού σκότωσε τον αδελφό του Κέρκαφο σε κάποιο αγώνα, διώχτηκε από τις Ερινύες και αυτοκτόνησε στον ποταμό Νύκτιμο. Από τότε άλλαξε ονομασία και λέγεται Αλφειός.

Αυτήν αγάπησε ο ποτάμιος θεός Αλφειός, τον οποίο, για να αποφύγει η Αρέθουσα, διαπέρασε τη μεταξύ Πελοποννήσου και Σικελίας θάλασσα φθάνοντας στην παρά τις Συρακούσες νήσο Ορτυγία. 

Τότε μεταμορφώθηκε από την Άρτεμη σε "πηγή" πλούσια σε γάργαρο νερό.

Εν τω μεταξύ, ο Αλφειός μεταμορφώθηκε σε ισχυρό υποθαλάσσιο ποταμό (θαλάσσιο ρεύμα), την ορμητικότητα του οποίου δεν μπόρεσε να εμποδίσει ούτε ο Αδρίας (Αδριατικό πέλαγος), ώστε να ενώσει τα ύδατά του με εκείνα της πηγής της Αρέθουσας.

Ο μύθος αποτελεί αρχαιοελληνική συνειρμική ιδεατή ανθρωπόμορφη παράδοση της «ένωσης» των γλυκέων υδάτων ποταμών και πηγών που ρέουν στη θάλασσα


Πυθαγόρας: η μυστηριώδης μορφή και το πασίγνωστο θεώρημα

Τα μαθηματικά, όπως και η φιλοσοφία, είναι επιστήμες ικανές να αλλάξουν κάθε δεδομένο στη ζωή των ανθρώπων που ασχολούνται ενεργά μαζί τους. Τόσο ο μυστηριώδης κόσμος των αριθμών όσο και το απέραντο σύμπαν των φιλοσοφικών ιδεών μπορούν να «εγκλωβίζουν» αυτούς που βουτάνε στα... βαθιά τους νερά. Ενα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι αυτό του Πυθαγόρα, του ανθρώπου που συνδύασε αυτές τις δύο επιστήμες και άφησε πίσω του ένα μοναδικό έργο, αλλά και ένα μύθο γύρω από τη προσωπικότητα του.

Οι ιερές ελιές (Μορίες) της Αρχαίας Αθήνας

Ο μύθος της διαμάχης μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την πόλη του Κέκροπα είναι γνωστός. Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινα του έκανε να αναβλύσει μια πηγή, η Αθηνά εμφάνισε την πρώτη ήμερη ελιά με καρπό. Οι Αθηναίοι επέλεξαν την ελιά, η πόλη τους πήρε το όνομα της θεάς και έκτοτε μπορεί να είχαν πρόβλημα με το νερό αλλά ευδοκίμησαν λόγω του ευλογημένου καρπού.

Ο Κλεισθένης και η γέννηση της δημοκρατίας

Το 507 π.Χ. μετά την πτώση του τυράννου –ένα είδος δικτάτορα- Πεισιστράτου και μετά από μια μακρά περίοδο κοινωνικών και πολιτικών αναταραχών κλήθηκε ένας ευγενής να δημιουργήσει ένα πολίτευμα για την Αθήνα, ο Κλεισθένης. Ο Κλεισθένης επιλέχθηκε γι’ αυτό το δύσκολο έργο επειδή είχε μεγάλο κύρος μεταξύ των συμπολιτών του.

Ο Κλεισθένης θεωρείται σήμερα ως ο θεμελιωτής του δημοκρατικού πολιτεύματος. Κατά κύριο λόγο στηρίχθηκε στο πολίτευμα του Σόλωνα, ο οποίος είχε δημιουργήσει ένα πολίτευμα για την πόλη πριν το Πεισίστρατο. Κράτησε βέβαια και τα θετικά στοιχεία της τυραννίας.

Η γέννηση της αθηναϊκής δημοκρατίας  είναι το αποτέλεσμα της δράσης και των επιλογών ορισμένων ανθρώπων που κυβέρνησαν και νομοθέτησαν για την Αθήνα με τελευταίο στη σειρά στον Κλεισθένη.

Επιπλέον, είναι το αποτέλεσμα μίας μακρόχρονης πορείας κοινωνικών και οικονομικών συγκρούσεων. Το δημοκρατικό πολίτευμα εδραιώθηκε στην Αθήνα, επειδή οι Αθηναίοι πολίτες επέλεξαν να το στηρίξουν, να το περιφρουρήσουν και να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους στα πλαίσιά του.

Η λέξη δημοκρατία προέρχεται από τις λέξεις δήμος και κράτος. Ο δήμος για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το σύνολο των ανθρώπων που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Η λέξη κράτος στα αρχαία ελληνικά είχε την έννοια της εξουσίας. Δημοκρατία λοιπόν είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία ασκείται από το σύνολο των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα.

Για το πολίτευμα του Κλεισθένη εμείς σήμερα χρησιμοποιούμε τον όρο δημοκρατία και θεωρούμε τον Κλεισθένη ως θεμελιωτή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Όμως, δεν ξέρουμε αν η λέξη δημοκρατία είχε επινοηθεί κατά την εποχή του Κλεισθένη. Δεν ξέρουμε πότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η λέξη αυτή, είναι πολύ πιθανόν να επινοήθηκε αργότερα. Συναντάμε για πρώτη φορά τη λέξη δημοκρατία σε γραπτά κείμενα που χρονολογούνται στη δεκαετία του 440 π.Χ., εβδομήντα δηλαδή χρόνια μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.

Η αθηναϊκή δημοκρατία, όπως καθιερώθηκε από τον Κλεισθένη, είναι ένα μοναδικό φαινόμενο που  έχει αρχή μέση και τέλος. Η αθηναϊκή δημοκρατία διαφέρει από τη δημοκρατία όπως την εννοούμε σήμερα. Η δουλεία ήταν μία κατάσταση αποδεκτή από την αθηναϊκή δημοκρατία, κάτι αδιανόητο για τις σημερινές δημοκρατίες.

Δουλεία στην αρχαία Ελλάδα
Ας δούμε πώς ήταν η κατάσταση στην πόλη-κράτος των Αθηνών πριν αναλάβει ο Κλεισθένης. Κατ’ αρχήν δεν είχαν όλοι οι κάτοικοι της πόλης πολιτικά δικαιώματα. Πολιτικά δικαιώματα είχαν μόνο οι Αθηναίοι πολίτες. Αθηναίοι πολίτες ήταν οι άντρες που είχαν τον έναν τουλάχιστον γονέα με καταγωγή από την Αθήνα και είχαν γεννηθεί στην Αθήνα. Οι γυναίκες, οι δούλοι και οι μέτοικοι δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. Η λέξη μέτοικος σημαίνει «αυτός που έχει εγκατασταθεί σε έναν τόπο μετά». Οι μέτοικοι είχαν έρθει να εγκατασταθούν στην Αθήνα επειδή λόγω της εμπορικής και βιοτεχνικής ανάπτυξης της πόλης είχαν δημιουργηθεί θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι μέτοικοι εργάζονταν ως εργάτες στο ναυπηγία ή ως αγγειοπλάστες διατηρώντας μάλιστα δικά τους εργαστήρια.

Ο Κλεισθένης προχώρησε σε ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις: Έδωσε το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη σε μεγάλο αριθμό μετοίκων. Έτσι, διευρύνθηκε το σώμα των Αθηναίων πολιτών. Επιπλέον, απελευθέρωσε μεγάλο αριθμό δούλων. Οι δούλοι ήταν αγορασμένοι σε σκλαβοπάζαρα ή αιχμάλωτοι πολέμου. Στους δούλους δεν έδωσε πολιτικά δικαιώματα. Όμως αυτοί γνώριζαν ότι η εποχή που θα αποκτούσαν πολιτικά δικαιώματα δεν θα αργούσε και έτσι άρχισαν να ενδιαφέρονται συνειδητά για την πορεία της πόλης. Πέρα από αυτό στήριζαν την οικονομία της με τους φόρους που απέδιδαν.

Στο πολίτευμα του Κλεισθένη δεν είχαν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες τα ίδια πολιτικά δικαιώματα. Οι Αθηναίοι πολίτες διακρίνονταν σε τέσσερις τάξεις ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση. Η οικονομική κατάσταση του κάθε Αθηναίου πολίτη καθόριζε τη φορολόγησή του και κατ’ επέκταση τα πολιτικά του δικαιώματα. Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν. Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες είχαν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στο αξίωμα του στρατηγού, του σπουδαιότερου αξιώματος της πόλης των Αθηνών. Όμως δεν είχαν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες το δικαίωμα του εκλέγεσθαι σε όλα τα αξιώματα. Για να θέσει ένας αθηναίος πολίτης υποψηφιότητα σε κάποια αξιώματα έπρεπε να ανήκει στην ανώτατη τάξη. Ο Κλεισθένης δεν κατήργησε τον Άρειο Πάγο, το συμβούλιο των ευγενών, αλλά περιόρισε τις αρμοδιότητές του.

 Όλοι οι αθηναίοι πολίτες είχαν το δικαίωμα να μιλήσουν στη συνέλευση των πολιτών, την εκκλησία του δήμου. Όταν όμως κρινόταν από την εκκλησία του δήμου ότι κάποιος εκφωνούσε λόγο χωρίς να έχει να πει κάτι ουσιαστικό, πλήρωνε πρόστιμο. Στην εκκλησία του δήμου οι αποφάσεις λαμβάνονταν πλειοψηφικά.

Μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη και καθ’ όλη τη διάρκεια της κλασικής εποχής οι Αθηναίοι συσπειρώθηκαν γύρω από δύο κομματικές παρατάξεις: την αριστοκρατική και τη δημοκρατική. Η αριστοκρατική ήταν η παράταξη των ευγενών, των μεγάλων γαιοκτημόνων. Η δημοκρατική ήταν η παράταξη των αστών, δηλαδή των ανθρώπων που είχαν αναδειχθεί μέσα από την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας.

Με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη δόθηκε σε περισσότερους ανθρώπους το δικαίωμα να συμμετέχουν στα κοινά και αμβλύνθηκαν οι οικονομικοκοινωνικές αντιθέσεις. Έτσι, ενισχύθηκε η μεσαία τάξη, που θεωρούμε σήμερα ως το θεμέλιο της δημοκρατίας.

Κανένα πολίτευμα στην αρχαιότητα δεν ήταν τόσο φιλελεύθερο όσο η αθηναϊκή δημοκρατία. Το φιλελεύθερο αυτό πολίτευμα έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη του πολιτισμού στην αρχαία Αθήνα, με αποκορύφωμα τη διακυβέρνηση της πόλης από τον Περικλή από το 461 π.Χ. ως το 429 π.Χ. Είναι η εποχή του αποκαλούμενου χρυσού αιώνα του Περικλή. Ο χρυσός αιώνας είχε στην πραγματικότητα διάρκεια μόνο 30 χρόνων!

Για τους Αθηναίους προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία πολιτεύματος υπήρξε η παιδεία των πολιτών. Εφόσον οι πολίτες μετείχαν ενεργά στη διοίκηση της πόλης, έπρεπε να έχουν παιδεία προκειμένου να λαμβάνουν αποφάσεις με υπευθυνότητα.

 ο εξοστρακισμός του Κίμωνα από τον Περικλή
Ένας σημαντικός θεσμός της αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν ο εξοστρακισμός. Εξοστρακισμός ήταν η διαδικασία με την οποία αποφασιζόταν η εξορία ενός πολιτικού. Ο πολιτικός δεν έχανε την προσωπική του περιουσία αλλά υποχρεωνόταν να εγκαταλείψει την πόλη για δέκα χρόνια. Εφόσον το έκριναν σκόπιμο, οι Αθηναίοι ανακαλούσαν τους εξόριστους πολιτικούς πριν περάσουν δέκα χρόνια.

Η διαδικασία του εξοστρακισμού: Αρχικά οι Αθηναίοι πολίτες καλούνταν να αναγράψουν σε ένα «όστρακο», δηλαδή σε ένα θραύσμα πήλινου αγγείου αν πίστευαν ότι έπρεπε να εξοριστεί κάποιος πολιτικός ή όχι. Αν η πλειοψηφία θεωρούσε ότι έπρεπε να εξοριστεί κάποιος πολιτικός, ακολουθούσε δεύτερη ψηφοφορία. Τώρα οι Αθηναίοι πολίτες ανέγραφαν σε ένα όστρακο το όνομα του πολιτικού που πίστευαν ότι  έπρεπε να εξοριστεί. Αν το όνομα ενός πολιτικού είχε αναγραφεί σε τουλάχιστον 6.000 όστρακα, τότε αυτός εξοριζόταν. Ο σκοπός του εξοστρακισμού: Με τον εξοστρακισμό οι Αθηναίοι θα απέτρεπαν το ενδεχόμενο  να αποκτήσει κάποιος πολιτικός τεράστιο κύρος μεταξύ των συμπολιτών του και χρησιμοποιώντας αυτό να προβεί στην κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος και στην εγκαθίδρυση τυραννίας στην Αθήνα.

Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό του Αριστείδη, ενός πολιτικού της αριστοκρατικής παράταξης. Ο Αριστείδης είχε ένα προσόν που αναγνώριζαν και σέβονταν όλοι οι Αθηναίοι: ήταν δίκαιος. Οι συμπολίτες του τον αποκαλούσαν «Αριστείδης ο δίκαιος». Η φτώχεια του ήταν η απόδειξη της εντιμότητάς του. Κατά τη διάρκεια μιας ψηφοφορίας για εξοστρακισμό  ένας αγράμματος πολίτης ζήτησε από τον Αριστείδη να αναγράψει το δικό του όνομα πάνω σε ένα όστρακο. Ο Αριστείδης τον ρώτησε γιατί πίστευε ότι έπρεπε να εξοστρακιστεί ο πολιτικός αυτός χωρίς να του αποκαλύψει ότι μιλά με τον ίδιο. Ο πολίτης του απάντησε: «Γιατί έχω βαρεθεί να ακούω να τον αποκαλούν δίκαιο».

Ο Αριστείδης ανέγραψε το όνομά του στο όστρακο και το παρέδωσε στο συμπολίτη του. Αυτό το περιστατικό το χρησιμοποιούσαν οι εχθροί της αθηναϊκής δημοκρατίας, προκειμένου να δείξουν τον παραλογισμό του πολιτεύματος. Υποστήριζαν ότι η διαχείριση των κρατικών υποθέσεων δεν έπρεπε να παραδίδεται σε ανθρώπους άξεστους και αγράμματους, που δεν έχουν συναίσθηση της σοβαρότητας της πολιτικής.

Ένας άλλος σημαντικός θεσμός της αθηναϊκής δημοκρατίας ήταν οι δοκιμασίες. Κανείς πολίτης δε μπορούσε να καταλάβει δημόσιο αξίωμα, αν πρώτα δεν περνούσε από τις δοκιμασίες. Συγκεκριμένα έπρεπε να αποδείξει ότι: 1) Είναι γνήσιος Αθηναίος πολίτης, 2) υπηρέτησε στο στρατό και πήρε μέρος σε εκστρατείες, 3) πληρώνει τακτικά τους φόρους του, 4) είναι έντιμος και δεν έχει καταδικαστεί για κάποιο ταπεινωτικό αδίκημα, 5) είναι ευσεβής και 6) η συμπεριφορά του προς τους γονείς του είναι άψογη.



Ο σκύλος στην αρχαία Ελλάδα

Ο σκύλος στην αρχαία Ελλάδα είχε σεβαστή θέση στην καθημερινή ζωή των προγόνων μας και υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας. Αυτό μπορούμε εύκολα να το διαπιστώσουμε από τις αναρίθμητες αναφορές που γίνονται για το σκύλο, στα έργα τους, την τέχνη τους, τους μύθους και τις ιστορίες τους.

Από την ελληνική μυθολογία βλέπουμε ότι πολλά τέρατα είχαν τη μορφή σκύλου, όπως η Σκύλλα και η Χάρυβδη, ο Κέρβερος κ.ά.. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι την εποχή δημιουργίας της μυθολογίας ο σκύλος ήταν ακόμα άγριο και μη εξημερωμένο ζώο.

Με την πάροδο όμως του χρόνου, ο σκύλος εξημερώθηκε και αποτέλεσε πολύτιμο και χρήσιμο συνοδό σε αρκετές εργασίες.

Ένας από τους μύθους που αφορούν το σκύλο, αναφέρει ότι ο σκύλος είναι αναπαραγωγή του Κέρβερου, την οποία επέτυχε ο εγγονός του Αχιλλέα ονόματι Μολοσσός. Γι’ αυτόν το λόγο και η Εκάτη συντροφευόταν πάντα από μαύρα σκυλιά ονόματι «Μολοσσοί».

Η αρχαία ονομασία των κατοίκων της Ηπείρου είναι Μολοσσοί.
Άλλος μύθος αναφέρει ότι ο σκύλος είναι δημιούργημα του θεού Ηφαίστου, τον οποίο ο θεός Απόλλωνας εξημέρωσε και τον έκανε δώρο στην αδελφή του θεά Αρτέμιδα για να τη συντροφεύει στο κυνήγι της.

Άλλη μία ιστορία που δείχνει τη σχέση που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες με το σκύλο, μία σχέση βασισμένη στην αγάπη, την πίστη και την αφοσίωση, είναι η γνωστή συγκινητική ιστορία του γέρικου σκύλου Άργους, του σκύλου του Οδυσσέα, που παρ’ όλα τα 10 χρόνια απουσίας του αφέντη του κατάφερε να τον αναγνωρίσει, να κουνήσει την ουρά του από χαρά και να ξεψυχήσει στα πόδια του αφεντικού του.

Ο σκύλος αποτέλεσε έμπνευση για την ίδρυση της φιλοσοφικής Σχολής του Κυνισμού και εκείνων που την ακολούθησαν, γνωστοί ως «κυνικοί φιλόσοφοι». Οι κυνικοί φιλόσοφοι γύριζαν στους δρόμους των Αθηνών ζώντας μιμούμενοι τη ζωή των σκύλων.

Ο γνωστός κυνικός φιλόσοφος Διογένης περιφερόταν μεσημέρι στο κέντρο των Αθηνών κρατώντας ένα φανάρι και έχοντας συντροφιά ένα σκύλο, φωνάζοντας «άνθρωπο ζητώ», υπονοώντας τη φιλοσοφική έννοια της λέξης «άνθρωπος».

Σύμφωνα με το Σωκράτη, ο σκύλος είναι ένας «αληθινός φιλόσοφος».
Ο σκύλος τότε, όπως και σήμερα, χρησίμευε για τσοπανόσκυλο (ποιμενικός κύων), φύλακας (πυλωρός, θυρωρός, οικουρός ή δέσμιος κύων όταν ο φύλακας σκύλος ήταν δεμένος), κυνηγόσκυλο (θηρευτικός, αγρευτικός κύων) δίπλα στον Έλληνα κυνηγό. Αλλά και η ίδια η λέξη «κυνηγός» προέρχεται από την παρουσία του: Κυναγός > Κυνηγός = ο άγων τον κύνα, αυτός που οδηγεί το σκύλο).

Υπήρχαν επίσης οι πολεμισταί κύνες, οι άθλοι των οποίων αναφέρονται σε περιγραφές μαχών όπως του Μαραθώνα, της Μαντινείας κ.ά.. Ο ζωγράφος Μίκων τίμησε το σκύλο που συνόδευε τον Αθηναίο κύριό του στη μάχη του Μαραθώνα, απεικονίζοντάς τον μεταξύ των καλύτερων Ελλήνων πολεμιστών.

Υπήρχαν ακόμη οι μαχηταί κύνες, οι οποίοι πάλευαν με τα θηρία στο στίβο, παρέχοντας θέαμα, ιδιαίτερα στους Ρωμαίους. Υπήρχαν, τέλος, μικρόσωμα σκυλιά, όπως αυτά της Μάλτας, που συνόδευαν τις πλούσιες κυρίες τους στον περίπατο, στο φαγητό, ακόμη και στον ύπνο τους.

Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε τον ινδικό του σκύλο Περίττα, που «η γενιά του κρατούσε από λιοντάρι», και στη μνήμη του ίδρυσε πόλη. Τον είχε αγοράσει 100 μνες. Σε μια μάχη με τους στρατιώτες του Δαρείου του Γ΄, δεν είχε χρόνο να αντιμετωπίσει έναν ελέφαντα που τον πλησίαζε επιθετικά.

Ο Περίττας, τότε, έτρεξε και δάγκωσε τον ελέφαντα και με αυτόν τον τρόπο έσωσε τον Αλέξανδρο από βέβαιο θάνατο. Έναν άλλο σκύλο παιονικής καταγωγής, με το όνομα Τρίακος, είχε δωρίσει στον Αλέξανδρο ο σατράπης της Παιονίας. 65 φυλές αναφέρεται πως υπήρχαν στην αρχαία Ελλάδα… Πληροφορίες μάς παρέχουν: ο Ξενοφών στα «Κυνηγετικά», ο Ηρόδοτος στις περιηγήσεις του και ο Αριστοτέλης στο «Περί Ζώων Ιστορίαι».

Οι σκύλοι συνόδευαν τους αρχαίους Έλληνες όχι μόνο στο κυνήγι, αλλά και στο τραπέζι που ετοίμαζαν μετά. Εκεί μοιράζονταν με τους τετράποδους φίλους τους κομμάτια από τα θηράματα όπως κουνέλια, ελάφια και αγριογούρουνα.

Μετά το τραπέζι, ο ιδιοκτήτης σκούπιζε τα χέρια του με ένα κομμάτι ψωμί και το έδινε στο σκύλο του μαζί με μία ιδιαίτερη λιχουδιά, βοδινό συκώτι ψημένο στα κάρβουνα πασπαλισμένο με κριθάρι. Αν ο σκύλος του υπέφερε από παράσιτα στο έντερο, του έδινε το φλοιό από το σιτάρι.

Ο Ξενοφώντας, ο Έλληνας ιστορικός που έγραψε για τα κυνηγόσκυλα τον 4ο αιώνα π.X., υποστήριζε ότι τα πιο καλά ονόματα είναι τα σύντομα, μονοσύλλαβα ή δισύλλαβα, για να μπορεί κάποιος να τα προφέρει με ευκολία.

Η σημασία του ονόματος ήταν επίσης σημαντική για το ηθικό, τόσο του ιδιοκτήτη όσο και του σκύλου: ονόματα που είχαν σχέση με την ταχύτητα, τη γενναιότητα, τη δύναμη, την εμφάνιση και άλλες αρετές ήταν προτιμητέα. Ο Ξενοφώντας, για παράδειγμα, φώναζε το σκύλο του Ορμή.

Η μυθική κυνηγός Αταλάντη φώναζε το σκύλο της Αύρα. Σε ένα αρχαίο Ελληνικό αγγείο του 560 π.Κ.Ε., απεικονίζεται η Αταλάντη και άλλοι ήρωες μαζί με τα κυνηγόσκυλά τους, κυνηγώντας τον περίφημο Καλυδώνιο Κάπρο. Πάνω στο αγγείο ο αγγειογράφος κατέγραψε τα ονόματα επτά σκύλων: Ορμένος, Μεθέπων, Εγέρτης, Κόραξ, Μάρψας, Λάβρος και Εύβολος.

Στην κλασσική αρχαιότητα το κυνήγι (λαγού, ελαφιού, αρκούδας, αγριογούρουνου) για τροφή και για διασκέδαση ήταν αρκετά διαδεδομένο, και όσοι κυνηγοί χρησιμοποιούσαν σκύλους για αυτόν το σκοπό, τους φρόντιζαν ιδιαίτερα.

Δύο εγχειρίδια κυνηγιού της αρχαίας Ελλάδας που σώζονται σήμερα, είναι γραμμένα από δύο Έλληνες ιστορικούς, τον Ξενοφώντα και τον Αρριανό, και έχουν αρκετές πληροφορίες και συμβουλές για τη σωστή ανατροφή των κυνηγόσκυλων.

Όλες οι πηγές αρχαίων κειμένων μας δείχνουν ότι ο «κύων» είχε εξαίσια θέση στην κοινωνική ζωή των προγόνων μας και καλό θα ήταν να του δώσουμε κι εμείς την ίδια στις ζωές μας!


Η Σύνταξη των θεσμών της Αθηναϊκής κοινωνίας

ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

Πολίτες είναι όλοι οι ενήλικοι άρρενες Αθηναίοι, είτε έχουν γεννηθεί από πατέρα και μητέρα Αθηναίους, είτε έχουν πολιτογραφηθεί. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι. Κατανέμονται σε δέκα τεχνητές φυλές, χωρίς γεωγραφική συνέχεια, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως διοικητικές διαιρέσεις ανάλογες με σημερινές εκλογικές και στρατολογικές περιφέρειες: κάθε φυλή δίνει από 50 βουλευτές (10 χ 50) και από 1 ή 2 ή περισσότερους άρχοντες (10 χ 1 ή 2 κ.λπ.).


ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες έχουν δικαίωμα να μετέχουν στις Εκκλησίες του Δήμου, να ομιλούν σ' αυτές, να προτείνουν σχέδια ψηφισμάτων και να ψηφίζουν υπέρ ή εναντίον αυτών. Κάθε εκκλησία του Δήμου ισοδυναμεί με το σύνολο των Αθηναίων πολιτών, νομοθετεί περί όλων των υποθέσεων, πολιτογραφεί, αμνηστεύει, λειτουργεί ως έκτακτο δικαστήριο, ελέγχει τη λειτουργία της Βουλής και των αρχόντων, καθώς και τη νομιμότητα των πράξεων κάθε βουλευτή και κάθε άρχοντος. Τα ψηφίσματα της εκκλησίας του Δήμου, σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια, ισοδυναμούν άλλα με νόμους συνταγματικού περιεχομένου, άλλα με οργανικούς νόμους, άλλα με κοινούς νόμους, άλλα με προεδρικά διατάγματα, άλλα με διοικητικά μέτρα.


ΗΛIΑΣΤIΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

Τα ηλιαστικά δικαστήρια πηγάζουν από τον λαό και εκπροσωπούν τον λαό. Συγκροτούνται με κλήρο από πολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των 6.000 ηλιαστών. Οι ηλιαστές κληρώνονται μεταξύ των πολιτών ηλικίας 30 ετών και είναι ισόβιοι. Κάθε ηλιαστικό Δικαστήριο αποτελείται από πολλές εκατοντάδες ηλιαστών (201 ή 501 ή 1.001 ή 1.501 ή περισσότερους). Ηλιαστικά δικαστήρια συγκροτούνται κάθε αυγή και λειτουργούν μία μόνη ημέρα προκειμένου να δικάσουν από τρεις υποθέσεις το καθένα. Εάν οι υποθέσεις είναι περισσότερες από τρεις, συγκροτούνται περισσότερα δικαστήρια. Οι υποθέσεις κατανέμονται με κλήρο μεταξύ των δικαστηρίων της ημέρας. Τα ηλιαστικά δικαστήρια δικάζουν υποθέσεις νομιμότητας των ψηφισμάτων, ασφαλείας του κράτους, προστασίας του πολιτεύματος, ασεβείας, ζημίας του δημοσίου, παραβάσεως στρατιωτικών νόμων, αλλά και ιδιωτικές διαφορές. Επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις των ηλιαστικών Δικαστηρίων είναι ανέκκλητες.


ΒΟΥΛΗ

Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γίνουν βουλευτές. Οι βουλευτές αναδεικνύονται με κλήρο, κατά φυλές, και υπηρετούν για ένα έτος. Η Βουλή, σώμα 500 βουλευτών, επεξεργάζεται τα σχέδια των ψηφισμάτων που συζητεί και ψηφίζει η Εκκλησία του Δήμου. Εποπτεύει την όλη διοίκηση, συνεργάζεται με αρχές που έχουν διοικητικές αρμοδιότητες, επί πλέον έχει η ίδια αρμοδιότητες στον χώρο της διοικήσεως. Έχει περιορισμένες δικαστικές αρμοδιότητες. Οι δικαστικές αποφάσεις της εφεσιβάλλονται ενώπιον ηλιαστικών Δικαστηρίων .


ΑΡΧΟΝΤΕΣ

Οι περισσότερες αρχές είναι 10μελείς, σπανιότερα είναι 5μελείς, 20μελείς, 30μελείς, 40μελείς. Οι μονομελείς αρχές είναι ελάχιστες. Οι άρχοντες θητεύουν επί ένα έτος. Οι πιο πολλοί αναδεικνύονται με κλήρο. Με ψήφο αναδεικνύονται οι άρχοντες που πρέπει να έχουν κάποια ικανότητα, όπως οι Στρατηγοί, και ορισμένοι από τους άρχοντες με οικονομικές αρμοδιότητες. Οι πιο πολλοί άρχοντες ασκούν διοίκηση περιορισμένης αρμοδιότητας υπό την άμεση εποπτεία της Βουλής και την έμμεση της εκκλησίας του Δήμου, Μετέχουν στη δικαστική λειτουργία, παραλαμβάνοντας μηνύσεις ή αγωγές, συγκεντρώνοντας μαρτυρικές καταθέσεις και τεκμήρια, παραπέμποντας τους σχετικούς φακέλους στους Θεσμοθέτες και προεδρεύοντας χωρίς ψήφο του δικαστηρίου (είτε ενός ηλιαστικού, είτε του Αρείου Πάγου, είτε των Εφετών, είτε ετησίων αρχόντων με δικαστικές αρμοδιότητες) που εκδικάζει τις υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκαν προδικαστικά. Οι Ένδεκα έχουν και διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες, Ως όργανα διοικήσεως διοικούν τη φυλακή. Ως δικαστές δικάζουν κοινούς εγκληματίες με δικαίωμα να επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Μερικοί άρχοντες έχουν μόνο δικαστικές αρμοδιότητες: αποτελούν δικαστήρια για μικρές διαφορές ή για πταίσματα. Οι αποφάσεις τους εφεσιβάλλονται σε ηλιαστικό Δικαστήριο.


ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ

Ο Άρειος Πάγος συγκροτείται από ισόβιους δικαστές, το σύνολο των οποίων αποτελείται από τέως "Εννέα άρχοντες". Εκδικάζει φόνους, εμπρησμούς, φαρμακείες, ιεροσυλίες. Επιβάλλει ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις του είναι ανέκκλητες.


ΕΦΕΤΑΙ

Δικαστήρια Εφετών συγκροτούνται κατά περίπτωση από Αρεοπαγίτες. Εκδικάζουν φόνους με ελαφρυντικά. Οι αποφάσεις τους είναι ανέκκλητες.


Εκπληκτική εφαρμογή: Μπείτε στην ακρόπολη από το σπίτι σας

Χάρη στην επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) και ΥΣΜΑ, μία ανανεωμένη ψηφιακή εφαρμογή της εικονικής περιήγησης στον βράχο της Ακρόπολης είναι γεγονός.

Ο επισκέπτης- με τη χρήση ενός υπολογιστή, τάμπλετ ή «έξυπνου» κινητού μπορεί να βρεθεί στον ναό της Αθηνάς Νίκης, στον Παρθενώνα, στο Ερέχθειο, και να απολαύσει την πανοραμική θέα της Αθήνας με ένα μόνο κλικ!

Ο Ιερός Βράχος είναι πλέον προσβάσιμος διαδικτυακά, γεγονός που αποσκοπεί στην παρουσίαση των αναστηλωτικών εργασιών που πραγματοποιούνται στην Ακρόπολη όσο και στην προώθηση της πρόσβασης στο σημαντικότερο μνημείο της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

Η εικονική Περιήγηση στα μνημεία Ακρόπολης αποτελείται από εικόνες και πανοράματα υψηλής καθώς και από λεπτομερείς φωτογραφικές απεικονίσεις επιλεγμένων εξωτερικών όψεων των αρχαίων τειχών που περιβάλλουν το βράχο. Κάθε άποψη συνοδεύεται από περιγραφικά στοιχεία σχετικά με τα μνημεία και επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος.

Η φωτογραμμετρική αποτύπωση της επιφάνειας του βράχου σε μορφή χάρτη επιτρέπει τον προσανατολισμό και την πλοήγηση στα επιμέρους σημεία θέασης. Οι εικόνες προσφέρουν δυνατότητες αυξημένης εστίασης στις λεπτομέρειες των μνημείων που είναι δύσκολο να γίνουν ορατές κατά την επίσκεψη στο χώρο. Ακόμη, ο χρήστης μπορεί να αντιληφθεί τη θέση του μνημείου σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο ή ακόμα και να πραγματοποιήσει ένα εικονικό «περίπατο» επιλέγοντας τη δική του διαδρομή


Για να περιηγηθείτε στην Ακρόπολη πατήστε ΕΔΩ



Φιλοσοφία και Πολιτική στον Πλάτωνα

 1.      Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η φιλοσοφική παιδεία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να μπορεί μια πολιτεία να ευημερεί και να ευδαιμονεί.

2.      Το ζητούμενο συνεπώς είναι να συνυφαίνεται η αληθινή φιλοσοφία με την πολιτική και αντίστροφα.

3.      Η ποιότητα αυτής της συνύφανσης εξαρτάται από την ποιότητα του τρόπου σκέψης και από την αυθεντικότητα του φιλοσοφικού διαλόγου.

4.      Ορισμένα θεμελιώδη γνωρίσματα που συνάμα λειτουργούν και ως βασικές προϋποθέσεις για την περί ου ο λόγος ποιοτική συνύφανση και αυθεντικότητα περιέχονται στα παρακάτω χωρία της πλατωνικής σκέψης:



·        «Οι νέοι να μάθουν να συμπεριφέρονται κατά Λόγον, πριν μάθουν να ενεργούν  μετά  Λόγου».

·        «Έτσι κλείνουν στην ψυχή τους κάθε μεγάλο καλό και μπορούν να ανιχνεύουν τη φύση του ωραίου και του ευπρεπούς».

·        «Καθετί από τα ωραία έργα θα είναι σαν αύρα από έναν τόπο καλό που θα φέρνει υγεία, και χωρίς καν να το καταλάβουν, από παιδιά κιόλας, θα οδηγούνται για να συνάπτουν φιλία και να συναναστρέφονται  τον  ωραίο  λόγο».

·        «Ο ωραίος λόγος, η ωραία αρμονία, ο ωραίος ρυθμός μαρτυρούν την αγαθότητα του χαρακτήρα, όχι εκείνη που κατ’ ευφημισμό τη λέμε αγαθότητα, ενώ στην πράξη είναι βλακεία, αλλά εκείνο τον λογισμό που έχει λεπτό και ευγενικό ήθος». 
   
·        «Δεν συμφέρει στους δυνάστες να φωλιάζουν στις ψυχές των νέων υψηλά φρονήματα ούτε να δημιουργούνται ανάμεσά τους ισχυρές φιλίες και δεσμοί».

·        «Έτσι είναι ανάγκη να προσφέρουμε στα παιδιά τη μάθηση με μορφή που δεν θα φαίνεται αναγκαστική. Διότι ο ελεύθερος άνθρωπος δεν πρέπει να μαθαίνει κανένα μάθημα με εξαναγκασμό σαν να ήταν δούλος».

·        «Λοιπόν, καλέ μου, μη χρησιμοποιείς βία στα παιδιά. Κάνε ώστε η μάθηση να είναι γι’ αυτά παιχνίδι, για να είσαι σε θέση να καταλαβαίνεις καλύτερα τις φυσικές τους προδιαθέσεις».

·        «Χωρίς δικαιοσύνη και με αδυσώπητο οικονομικό και πολιτικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να υπάρχει αυθεντικός διάλογος».

·        «Εάν σε μια πόλη έχει μεγάλη υπόληψη η αναρχία, η υπεροψία, η ασωτία, τότε οι πολίτες δεν μπορεί να είναι ενάρετοι».

·         «Η άπληστη επιδίωξη του πλούτου και ο αλόγιστος χρηματισμός διαλύουν και το καλύτερο πολίτευμα».

·        «Οι άξιοι άνθρωποι [δηλ. οι αληθινοί φιλόσοφοι] δεν επιδιώκουν την εξουσία για χρήματα, γιατί δεν θέλουν φανερά να εισπράττουν μισθό για το πολιτικό τους αξίωμα και να αποκαλούνται μισθωτοί, ούτε κρυφά να παίρνουν οι ίδιοι χρήματα από την άσκηση της πολιτικής εξουσίας και να λογίζονται κλέφτες».



·        «Ούτε πάλι επιδιώκουν την εξουσία για τη δόξα· γιατί δεν είναι φιλόδοξοι».

·        «Η πιο μεγάλη τιμωρία για τους άξιους είναι να τους εξουσιάζει κάποιος χειρότερός τους».

·        «Από φόβο για αυτήν ακριβώς την τιμωρία δέχονται να ασκήσουν εξουσία, όταν καμιά φορά συμβεί να την πάρουν στα χέρια τους».

·        Και τότε προσέρχονται για την άσκηση της πολιτικής εξουσίας, όχι σαν να πηγαίνουν προς κάτι αγαθό ούτε σαν να πρόκειται να καλοπεράσουν, αλλά σαν να πηγαίνουν προς κάτι αναγκαστικό».

·        «Οι δογματικοί, όταν συζητούν για κάτι, δε νοιάζονται πώς είναι τα ζητήματα για τα οποία γίνεται λόγος, αλλά προσπαθούν να πείσουν τους συνομιλητές τους ότι τα πράγματα είναι όπως αυτοί τα εκθέτουν».

·        «Λίγο να  ενδιαφερθείτε για τον Σωκράτη και περισσότερο για την αλήθεια. Εάν πράγματι σας  λέω  την αλήθεια, ας συμφωνήσετε μαζί μου, ει δε μη,  αντιταχθείτε  στα  λεγόμενά  μου  με όλα τα επιχειρήματά σας».




Τι απέγινε ο Οδυσσέας;

 Το όνομα «Οδυσσέας»  που προέρχεται από το ρήμα «ὀδύσσομαι» (οργίζομαι, μισώ κάποιον) και σημαίνει εξοργισμένος, αλλά και ο μισούμενος από τους θεούς, αυτός που έδωσε αφορμές. δυσαρέσκειας, το έδωσε ο παππούς του (από την πλευρά της μητέρας του), ο Αυτόλυκος.

Σύμφωνα με τον Όμηρο το όνομα σημαίνει «γιος της πέτρας», αλλά πιο πιθανό είναι να συγγενεύει ετυμολογικά με την λέξη «οδηγός»...

 Μπορεί επίσης να προέρχεται από το ρήμα «ὀδυνάω» που σημαίνει «προκαλώ πόνο» με την έννοια «αυτός που προκαλεί και αισθάνεται πόνο»

Ο Οδυσσέας εξάλλου αισθάνεται έναν διαρκή πόνο πνευματικό ή/και σωματικό - προκαλεί δηλαδή πόνο σε κάποιον άλλο και παράλληλα κάποιος άλλος σ΄αυτόν.
Στον Οδυσσέα αποδίδεται μερικές φορές και το πατρωνυμικό ουσιαστικό Λαερτιάδης, δηλαδή «γιος του Λαέρτη». 

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αφού σκότωσε τους μνηστήρες και ανακατέλαβε το βασίλειο του, "ζήσανε (με την Πηνελόπη και τον Τηλέμαχο), αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα". 
Είναι όμως έτσι; .

Προσπάθησε να ξαναφτιάξει τη ζωή του όμως η σχέση του με την Πηνελόπη δεν εξελίχθηκε καλά. Άρχισαν οι τσακωμοί καθώς η Πηνελόπη, ακούγοντας τον Οδυσσέα να τις ιστορεί τα κατορθώματα και τις περιπέτειες της, ζήλεψε την Καλυψώ, στο νησί της οποίας ο Οδυσσέας είχε περάσει επτά χρόνια. 

Η ίδια τον περίμενε υπομονετικά και δεν υπέκυπτε στους μνηστήρες, ενώ αυτός έπεφτε από την αγκαλιά της Κίρκης και της Καλυψούς.




Τι απέγινε λοιπόν  ο Οδυσσέας; Ας δούμε παρακάτω,,

Οι εκατό μνηστήρες της βασίλισσας Πηνελόπης είχαν σκοτωθεί και τα πτώματά τους, το ένα μετά το άλλο, τα έβγαλαν από τη σάλα της γιορτής τυλιγμένα με χαλιά. Μολονότι κόντευαν μεσάνυχτα, το σπίτι ήταν ακόμη στο πόδι μετά τα φοβερά συμβάντα, τα παράθυρα άπλωναν φως μέσα στη νύχτα κι οι υπηρέτες έτρεχαν πέρα - δώθε. 

Στο λαμπροφώτιστο υπνοδωμάτιο ο Οδυσσέας άρχισε να μιλάει στη γυναίκα του την Πηνελόπη για τις εικοσάχρονες του περιπέτειες,για την Τροία, για τη διαμάχη των βασιλιάδων στο στρατόπεδο, για το ταξίδι της επιστροφής και τα παράξενα της μακρινής θάλασσας.


Συγκεκριμένα στο τέλος της Ι Ραψωδίας αναφέρεται :

Είπα, κ' εκείνος εύχονταν στον μέγαν Ποσειδώνα, στον αστροφόρον ουρανόν απλώνοντας τα χέρια «ω Ποσειδώνα, εισάκου με, γεωφόρε μαυροχήτη αν είμ' υιός σου αληθινά, πατέρα, μην αφήσης ο Οδυσσηάς ο πορθητής 'ς σπίτι του να φθάση    

Λαερτιάδης, κάτοικος της πετρωτής Ιθάκης αλλ' αν το θέλ' η μοίρα του να ιδή τους ποθητούς του, το σπίτι το καλόκτιστο, και την γλυκειά πατρίδα, ας κακοφθάση αργά πολύ και από συντρόφους έρμος, με ξένην πλώρη, και κακά 'ς το σπίτι μέσα ναύρη 
 Όμως όταν έφτασε στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, παρατήρησε πως η Πηνελόπη δίπλα του είχε αποκοιμηθεί. Και σκέφτηκε: "τράβηξε πολλά σήμερα η καημένη θα συνεχίσω αύριο." 
Κι ακούμπησε το κεφάλι του πλάι στο δικό της, πάνω στο πορφυρένιο προσκεφάλι. 


Στο μακρινό ταξίδι της επιστροφής απ' όλα πιο πολλή χαρά έδινε στον Οδυσσέα το πως θα διηγιόταν στη γυναίκα του όλες αυτές τις περιπέτειες και πως εκείνη θα κρεμόταν αχόρταγα απ' τα χείλη του και θα τον διέκοπτε με ερωτήσεις.
Όμως γρήγορα κατάλαβε πως δεν ήταν τόσο προσεκτικός ακροατής σαν τους Φαίακες, που δύο μέρες ολάκερες άκουγαν με προσήλωση τη μελωδική του αφήγηση.
Όταν άρχισε τη διήγηση στην Πηνελόπη, εκείνη δούλευε αμίλητη το χρυσό σχέδιο ενός κεντήματος και κοίταζε αφηρημένη απ' το παράθυρο. 


Όταν κάποτε της έκανε μια ερώτηση, κατάλαβε πως μπέρδευε τους Λαιστρυγόνες με τους Λωτοφάγους, κι αυτό τον πόναγε, γιατί θυμόταν με ακρίβεια τις εμπειρίες του, που όσο γίνονταν πιο μακρινές, όλο και πιο πολύ τις αγαπούσε.

Μόνον όταν μιλούσε για τη νύμφη Καλυψώ φαινόταν ν' ακούει προσεκτικότερα. Και το ενδιαφέρον της αυτό τον ερέθιζε κι εξιστορούσε τούτο το κομμάτι της περιπλάνησής του πιο διεξοδικά: το μοναχικό νησί, το θαυμαστό ιερό άλσος, που στα δέντρα του φώλιαζαν τα θαλασσοπούλια, και την ευωδιαστή σπηλιά της θεάς.


-Πόσο καιρό έμεινες σ' αυτή την Καλυψώ; ρώτησε μια φορά. 

-Επτά χρόνια, απάντησε αυτός.
Έσκυψε στο εργόχειρό της και τα μάτια της σκοτείνιασαν. 
-Περισσότερο θα ήθελα να μάθω για σένα, τι έκανες αυτά τα δέκα χρόνια στην Καλυψώ.
-Επτά χρόνια, απάντησε.

-Χθες έλεγες δέκα έχεις, φαίνεται, πει τόσα ψέματα στα ταξίδια σου, καημένε μου φίλε, που δεν ξέρεις πια να πεις την αλήθεια. Όμως είτε δέκα χρόνια ήταν είτε επτά, ήταν σίγουρα πολύς καιρός και φαίνεται πως καλοπέρασες εκεί. Απάντησε λοιπόν στην ερώτησή μου: τι έκανες τόσο καιρό;
Τώρα έπρεπε να της απαντήσει: 
"-Γυναίκα, όλα αυτά τα χρόνια νοσταλγούσα εσένα, αυτά τα χρόνια καθόμουν στην αμμουδιά του μακρινού νησιού, κοίταζα πέρα από τη θάλασσα και παρακαλούσα τους θεούς, να μπορέσω να δω μια φορά μονάχα ακόμα τον καπνό του σπιτιού σου. "
Έτσι έπρεπε να απαντήσει.... 
Βλέποντας όμως πως τα μάτια της τον κοίταζαν παγερά και σκληρά, τα κράτησε μέσα του αυτά.  
Και ποτέ της δεν έμαθε για τη μεγάλη του νοσταλγία για την πατρίδα.
-Έπινα κρασί εκεί, απάντησε ήρεμα, το κρασί είναι καλό σ' αυτά τα νησιά, μολονότι λίγο ξινό...





Στη διάρκεια της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας, είχε κατέβει στον Άδη για να συμβουλευτεί τον μάντη Τειρεσία.  

Αυτός, μεταξύ άλλων, του προφήτεψε ότι θα σκοτωθεί από τη θάλασσα και από το γιο του.  
Ο χρησμός του Τειρεσία κρατά συνεχώς δέσμιο τον ήρωα: 

"Πηνελόπη, πρέπει να ξαναφύγω. Ξύπνα. Ξύπνα. Γυρίζω απ’ τους νεκρούς. Πλέοντας όλο προς τη δύση, βρέθηκα στη χώρα των νεκρών, ρώτησα το νεκρό Τειρεσία για το γυρισμό μου, κι εκείνος μου ’πε πως μια δοκιμασία ακόμα με περιμένει, μια δοκιμασία φοβερή. Πρέπει να ξαναφύγω μ’ ένα κουπί στον ώμο, να πάω από πόλη σε πόλη, από χώρα σε χώρα, να περπατάω συνέχεια ωσότου συναντήσω ανθρώπους που δε γνωρίζουν τη θάλασσα. Μια μέρα, στο δρόμο μου, θ’ ανταμώσω έναν άλλον οδοιπόρο που θα με ρωτήσει: «Γιατί έχεις ένα δίκρανο στον ώμο;» Την ημέρα αυτή, και στο ίδιο μέρος, θα φυτέψω το κουπί μου στη γη. Και θα γυρίσω στην πατρίδα, στην Ιθάκη. Αργότερα είπε, όταν θα ’μαι πια γέρος, θα ’ρθει προς εμέ ο θάνατος, θα ’ρθει από τη θάλασσα. Από τη θάλασσα; Ή μακριά από τη θάλασσα; "

Η Πηνελόπη μάταια προσπαθεί να τον καθησυχάσει. Ο Οδυσσέας εξακολουθεί να ανησυχεί, να αναρωτιέται:  
Από πού θα ’ρθει θάνατος; 
Από τη θάλασσα ή μακριά απ’ τη θάλασσα; Και ποιος θα με χτυπήσει; 
Παρακάτω στην Ψ Ραψωδία, κατά τη συνομιλία με την Πηνελόπη, λέει:
Εκείνης ο πολύγνωμος απάντησε Οδυσσέας· «Ω τρομερή, πόσο σφοδρά με βιάζεις να τον είπω· κ' ιδού τον φανερόνω εγώ, χωρίς το ουδέν να κρύψω,  

αλλά ποσώς δεν θα χαρής, καθώς κ' εγώ δεν χαίρω· ότ' εις πολλαίς χώραις θνητών παράγγειλε μου εκείνος να πάρω δρόμο, φέρνοντας ίσιο κουπί μαζή μου, όσο να φθάσω 'ς τους θνητούς 'που θάλασσα δεν ξεύρουν, και οπού δεν τρώγουν φαγητό με  άλατ' αρτυμένο.  

ούτε τα κοκκινόπλωρα καράβι' αυτοί γνωρίζουν, ούτε τα ίσια κουπιά, 'που 'ναι πτερά των πλοίων, κ' ένα σημάδι φανερό μου είπε, οπού δεν κρύβω· 'ς τον δρόμον άμ' απαντηθή μ' εμέν' άλλος οδίτης και ειπή, 'ς τον λαμπρόν ώμον μου πως έχω λιχνιστήρι,  

'ς την γη να στήσω το κουπί, μου είπε, και, αφού κάμω του Ποσειδώνα βασιληά καλόδεκταις θυσίαις, κριάρι, ταύρον σφάζοντας, και χοίρον αναβάτην, να γύρω 'ς την πατρίδα μου και να δώσ' εκατόμβαις των αθανάτων, 'πώχουσι των ουρανών τους θόλους,  

με την σειρά του καθενός· και θάνατος θα μ' εύρη έξω απ' τα πέλαγα ελαφρός, και θα με σβύση αγάλι μες τα λαμπρά γεράματα· και ωστόσ' ολόγυρά μου θα 'ναι μακάριος ο λαός· τούτ' όλ', είπε, θα γείνουν. 

 Υποψιάζεται τον Τηλέμαχο, τον οποίο και αποφασίζει να εξορίσει στην Κεφαλληνία. Αργότερα, όμως, το μετανιώνει, πείθεται και ηρεμεί. O Τηλέμαχος ανησυχεί, καθώς είναι βέβαιος ότι αυτός, σύμφωνα με τον χρησμό, θα σκοτώσει τον πατέρα του. Αργότερα αποχαιρετά τους γονείς του και φεύγει. Ο Οδυσσέας εκφράζει στην Πηνελόπη την λύπη αλλά και την ανακούφισή του για την φυγή του Τηλεμάχου, το κέφι του να κατέβει στη θάλασσα με τα σκυλιά, και την επιθυμία του να βρεθούν επιτέλους μόνοι το βράδυ.
 Ο Τειρεσίας, τον είχε επίσης συμβουλεύσει ότι για να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα έπρεπε, όταν θα γύριζε στην Ιθάκη, να φύγει από τον τόπο το να πάρει ένα κουπί στον ώμο και να ταξιδέψει στη στεριά μέχρι να βρει κάποιον που να μην γνωρίζει τη θάλασσα και τι είναι το κουπί. Εκεί να θυσιάσει στους θεούς.

Σ' αυτή τη νέα περιπλάνησή του θα συναντήσει κάποιον που θα νομίσει πως το κουπί στον ώμο του είναι λιχνιστήρι (ξύλινο, αγροτικό εργαλείο με το οποίο ξεχωρίζεται ο καρπός των σιτηρών από το άχυρο). Εκεί να σταματήσει, θυσιάζοντας στον Ποσειδώνα ένα κριάρι, έναν κάπρο κι έναν ταύρο. 

Μόνο έτσι θα εξασφαλίσει τον οριστικό του πια νόστο στην Ιθάκη·  όπου τον περιμένουν ήσυχα χρόνια και βαθιά γεράματα· και γύρω του όλοι οι λαοί του θα ζουν ευτυχισμένοι εκεί θα τον βρει ανώδυνος θάνατος, κάπου μακριά ωστόσο από το νερό της θάλασσας. (ἐξ ἁλὸς).


Πράγματι κατά τη μυθολογία έτσι κι έγινε. 
 Ο Οδυσσέας μετά τον φόνο των μνηστήρων  έφυγε πάλι γρήγορα μ' ένα κουπί στον ώμο, για τη Θεσπρωτία της Ηπείρου. Προχωρώντας στο εσωτερικό της χώρας, συνάντησε κάποιους ανθρώπους που τον ρώτησαν γιατί κουβαλούσε μαζί του το λιχνιστήρι. Τότε κατάλαβε πως αυτός ήταν ο τόπος που έπρεπε να μπήξει το κουπί και να θυσιάσει στον Ποσειδώνα. 

Στη Θεσπρωτία ο Οδυσσέας παντρεύτηκε τη βασίλισσα Καλλιδίκη. Απέκτησε μαζί της  ένα παιδί  τον Πολυποίτη. Μετά τον θάνατο της Καλλιδίκης ύστερα από έναν πόλεμο των Θεσπρωτών με τους Βρύγους, ο Οδυσσέας παρέδωσε τη βασιλεία των Θεσπρωτών στον Πολυποίτη και επέστρεψε στην Ιθάκη, πιστεύοντας πως θα περάσει ήρεμα γεράματα.

Στην  Χρηστομάθεια του Πρόκλου διαβάζουμε τα εξής: 

"Μετά την ταφή των μνηστήρων, ο Οδυσσέας, αφού θυσίασε στις Νύμφες, ταξίδεψε στην Ήλιδα, για να επιθεωρήσει τα βουκόλιά του. Εκεί φιλοξενήθηκε από τον Πολύξενο, από τον οποίο και έλαβε ως δώρο έναν κρατήρα. Έπειτα επέστρεψε στην Ιθάκη και τέλεσε τὰς ὑπὸ Τειρεσίου ῥηθεῖσας θυσίαςΣτην συνέχεια πήγε στην Θεσπρωτία, παντρεύτηκε την βασίλισσα Καλλιδίκη, ηγήθηκε δε των Θεσπρωτών στον πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα σ’ αυτούς και τους Βρύγους. Μετά τον θάνατο της Καλλιδίκης, την εξουσία ανέλαβε οΠολυποίτης, γιος του Οδυσσέα από την Καλλιδίκη, ο δε Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη
  Στο μεταξύ ο Τηλέγονος, γιος που απέκτησε ο Οδυσσέας με την Κίρκη, αναζητώντας τον πατέρα του αποβιβάστηκε στην Ιθάκη και οι σύντροφοί του κατέστρεψαν το νησί.
Όταν ο Οδυσσέας έμαθε πως κάποιο καράβι είχε αράξει στην Ιθάκη, και πως οι ναύτες είχαν βγει έξω για λεηλασίες, έτρεξε με τον στρατό του, να τους διώξει. Χτυπήθηκε όμως από τον αρχηγό των επιδρομέων μ’ ένα κοντάρι, που αντί για σιδερένια λόγχη είχε το αγκάθι ενός σαλαχιού. Ετοιμοθάνατος μεταφέρθηκε στο παλάτι, όπου παραπονέθηκε για το μαντείο που τον είχε γελάσει, λέγοντάς του να φυλάγεται από τον γιο του, ενώ τελικά χτυπήθηκε από κάποιον ξένο. 

Σύντομα όμως φανερώθηκε πως ο φονιάς ήταν ο γιος του Τηλέγονος, που του είχε γεννήσει η Κίρκη, ο οποίος δεν τον γνώριζε. Η αιχμή του δόρατος, με το οποίο ο Τηλέγονος τραυμάτισε θανάσιμα τον Οδυσσέα, ήταν κατασκευασμένη από το κέντρον τρυγόνος (το σημερινό όνομα είναι «σελάχι» ή «σαλάχι»). Πρόκειται για ψάρι με  πιεσμένο στη ράχη και την κοιλιά σώμα, πλακοειδή λέπια, μεγάλη ουρά σαν μαστίγιο που έχει μερικές φορές δηλητηριώδες αγκάθι, το οποίο κολυμπά γρήγορα και συνήθως κινείται σε αμμώδεις και λασπώδεις βυθούς. 

 Ο Ι. Κακριδής (Ελληνική Μυθολογία. Εκδοτική Αθηνών, ) αναφερόμενος στην νεκρομαντεία του Τειρεσία, παρατηρεί ότι «…οι προφητείες είναι πάντα διφορούμενες…» και ότι «πραγματικά, ο θάνατος βρίσκει τον Οδυσσέα από τη θάλασσα, όχι μόνο επειδή ο φονιάς είχε φθάσει στην Ιθάκη με καράβι, αλλά και γιατί το φονικό όπλο ήταν θαλασσινό». Όταν ο Τηλέγονος κατάλαβε πως είχε σκοτώσει τον πατέρα του, ήταν πια αργά. 
Πήρε το άψυχο κορμί του, το γιο του, τον Τηλέμαχο, και την Πηνελόπη και κατευθύνθηκε στην Αία. 

Εκεί η Κίρκη τους έκανε όλους αθάνατους. Ο Μύθος λέει ότι η Κίρκη  παντρεύτηκε τον Τηλέμαχο και η Πηνελόπη τον Τηλέγονο...

Οι ονομασίες των Ημερών και οι Μήνες των Αρχαίων Ελλήνων

Οι Έλληνες στους Ελληνιστικούς χρόνους ειχαν δωσει ονόματα πλανητικών θεοτήτων στις 7 ημέρες της εβδομάδος.Προτού την υιοθέτηση της εβδομάδας υπήρχαν άλλοι τρόποι διαίρεσης του μήνα.

Η προγενέστερη χρονική διαίρεση σην αρχαία Ελλάδα ήταν εκείνη των δέκα ημερών (τρία δεκαήμερα του μήνα). Ήταν μία περίοδος ανανέωσης, κατά την οποία οι Έλληνες συναντάν τους πολιτισμούς της Ανατολής (αιγυπτιακός, μεσοποταμιακός, περσικός, ινδικός, φοινικικός, συριακός, γηγενείς μικρασιατικοί πολιτισμοί, κ.α.) με τους οποίους βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση, από την οποία προκύπτει ο ελληνιστικός.

 Η ελληνιστική κοινή, δηλαδή τα απλοποιημένα ελληνικά κυριαρχούν σε όλη την ανατολική Mεσόγειο και αναδεικνύονται στη διεθνή γλώσσα της εποχής αυτής. Είναι η εποχή των μεγάλων ελληνιστικών μοναρχιών και των συμπολιτειών, αλλά και της παρακμής και της πτώσης του πολιτικού συστήματος που είχε κυριαρχήσει και ακμάσει στην μητροπολιτική Ελλάδα και στις αποικίες της για περίπου 5 αιώνες, της πόλης-κράτους.

Ωστόσο, εύλογα ανακύπτουν ορισμένα ερωτήματα. Όπως τι το ιδιαίτερο έχει η επταδική διαίρεση; Ή γιατί ένας συγκεκριμένος πλανήτης αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη ημέρα και πώς έγινε η αρχή της έναρξης των ημερών της εβδομάδας.

Η ονομασίες των ημερών πιστεύετε οτι επηρεάστηκαν απο την Αστρολογία των Ελληνιστικών χρονών και τα κείμενα του Ερμή του Τρισμέγιστου.Κατά την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή οι διδασκαλίες του Ερμή του Τρισμέγιστου εξελληνίστηκαν και απέκτησαν έναν λιγότερο πρακτικό και πιο φιλοσοφικό χαρακτήρα, επικεντρωμένο στο μυστικισμό και την αλχημεία ως οδό για τη θεουργία.

Έτσι προέκυψε ο Ερμητισμός, ως κίνημα των κατώτερων κοινωνικών τάξεων της κατεχόμενης Αιγύπτου, το οποίο διαδόθηκε ευρύτατα στη ρωμαϊκή Ανατολή κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Οι Έλληνες που είχαν σπουδάσει στην Αίγυπτο και αλλού ήταν γνώστες των γραπτών του Ερμή του Τρισμέγιστου, αλλά δε μιλούσαν ανοικτά για αυτά τηρώντας όρκους μυστικότητας.

Έτσι, η πρώτη ημέρα ήταν αφιερωμένη στον Ήλιο (Κυριακή), η δεύτερη στην Σελήνη (Δευτέρα), η τρίτη στον Άρη (Τρίτη), η τέταρτη στον Ερμή (Τετάρτη), η Πέμπτη στον Δία (Πέμπτη), η έκτη στην Αφροδίτη (Παρασκευή) και η έβδομη στον Κρόνο (Σάββατο).

Από τους Έλληνες οι ονομασίες των ημερών πέρασαν στους Ρωμαίους, χωρίς μεταβολές, αλλά μεταφρασμένες στην λατινική γλώσσα.

Αργότερα τις συναντούμε και σε άλλες διαλέκτους. Για παράδειγμα, η Δευτέρα ονομάζεται στα ιταλικά Lunedi από το Dies Lunae (ημέρα της Σελήνης), ενώ στα αγγλικά λέγεται Monday από την Μόνα, αρχαία ονομασία της Σελήνης. Η Τρίτη ονομάζεται Martedi από Dies Martis (ημέρα του Άρη), ενώ στα αγγλικά λέγεται Tuesday προς τιμή του θεού του νόμου Tiw. Η Τετάρτη ονομάζεται Mercoledi από το Dies Mercury (ημέρα του Ερμή), ενώ στα αγγλικά λέγεται Wednesday από τον αντίστοιχο θεό των Τευτόνων, τον Βόταν ή Οντίν. Η Πέμπτη ονομάζεται Giovedi από το Dies Jovis (ημέρα του Δία), ενώ στα αγγλικά λέγεται Thursday από τον σκανδιναβό θεό Θορ. Η Παρασκευή ονομάζεται Venerdi από το Dies Veneris (ημέρα της Αφροδίτης), ενώ στα αγγλικά λέγεται Friday και στα γερμανικά Freitag από την θεά του έρωτα Φρυγία, ταυτόσημη της Αφροδίτης. Οι Άγγλοι ονομάζουν το Σάββατο Saturday από το Saturn day (ημέρα του Κρόνου), και λένε την Κυριακή Sunday από το Sun day (ημέρα του Ηλίου).

 ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ


Δευτέρα ……………………………ΗΜΕΡΑ ΣΕΛΗΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ
Τρίτη ……………………………….ΗΜΕΡΑ ΑΡΕΩΣ
Τετάρτη …………………………….ΗΜΕΡΑ ΕΡΜΟΥ
Πέμπτη …………………………….ΗΜΕΡΑ ΔΙΟΣ
Παρασκευή ………………………..ΗΜΕΡΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ
Σάββατο …………………………...ΗΜΕΡΑ ΚΡΟΝΟΥ
Κυριακή ……………………………ΗΜΕΡΑ ΗΛΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ


ΟΙ ΜΗΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ



ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ     ΑΤΤΙΚΗ             ΣΠΑΡΤΗ        ΔΕΛΦΟΙ
Ιανουάριος        ΓΑΜΗΛΙΩΝ         ΑΓΝΩΣΤΟΣ      ΔΑΔΑΦΟΡΙΟΣ
Φεβρουάριος     ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ   ΕΛΕΥΣΙΝΙΟΣ    ΠΟΙΤΡΟΠΙΟΣ
Μάρτιος             ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ  ΓΕΡΑΣΤΙΟΣ      ΒΥΣΙΟΣ
Απρίλιος            ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ       ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΣ    ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΣ
Μάιος                ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ        ΔΕΛΧΙΝΙΟΣ      ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ
Ιούνιος             ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝ     ΦΛΙΑΣΙΟΣ        ΒΟΑΘΟΟΣ
Ιούλιος             ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ    ΕΚΑΤΟΜΒΕΥΣ    ΙΛΑΙΟΣ
Αύγουστος       ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ    ΚΑΡΝΕΙΟΣ       ΘΕΟΞΕΝΙΟΣ
Σεπτέμβριος      ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ     ΠΑΝΑΜΟΣ        ΒΟΥΚΑΤΙΟΣ
Οκτώβριος        ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ        ΗΡΑΣΙΟΣ          ΗΡΑΙΟΣ
Νοέμβριος        ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ   ΑΠΕΛΛΑΙΟΣ      ΑΠΕΛΛΑΙΟΣ
Δεκέμβριος       ΠΟΣΕΙΔΕΩΝ         ΔΙΟΣΘΥΟΣ        ΑΓΝΩΣΤΟΣ


ΟΙ ΜΗΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώδεκα (12) μήνες, όπως έχουμε και εμείς σήμερα. Στην αρχαία Αθήνα κάθε μήνας είχε 30 ημέρες (πλήρης μήνας) ή 29 ημέρες (κοίλος μήνας).

Οι μήνες αυτοί και οι αντιστοιχίες τους με τους σημερινούς αναφέρονται παρακάτω:

ΑΤΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ


Εκατομβαίων (30 ημέρες) 16 Ιουλίου - 15 Αυγούστου

Μεταγειτνιών (29 ημέρες) 16 Αυγούστου - 15 Σεπτεμβρίου

Βοηοδρομιών (30 ημέρες) 16 Σεπτεμβρίου - 15 Οκτωβρίου

Πυανεψιών (29 ημέρες) 16 Οκτωβρίου - 15 Νοεμβρίου

Μαιμακτηριών (30 ημέρες) 16 Νοεμβρίου - 15 Δεκεμβρίου

Ποσειδεών (29 ημέρες) 16 Δεκεμβρίου - 15 Ιανουαρίου

Γαμηλιών (30 ημέρες) 16 Ιανουαρίου - 15 Φεβρουαρίου

Ανθεστηριών (29 ημέρες) 16 Φεβρουαρίου - 15 Μαρτίου

Ελαφηβολιών (30 ημέρες) 16 Μαρτίου - 15 Απριλίου

Μουνιχιών (29 ημέρες) 16 Απριλίου - 15 Μαϊου

Θαργηλιών (30 ημέρες) 16 Μαϊου - 15 Ιουνίου

Σκιροφοριών (29 ημέρες) 16 Ιουνίου - 15 Ιουλίου

Η πρώτη ημέρα κάθε μήνα ονομαζόταν νουμηνία.


Ο Τυφών και η μάχη του με τον Δία

Κατά την Ελληνική μυθολογία ο Τυφών ή Τυφάων ή Τυφωεύς ήταν γιγαντιαίο τερατώδες ον που γέννησε η Γαία μετά την εξόντωση των γιγάντων.

Πατέρας του ήταν ο Τάρταρος*. Το μέγεθος και η δύναμή του ήταν πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα παιδιά της Γαίας. Ήταν μεγαλύτερος από όλα τα βουνά και το κεφάλι του έφτανε τα αστέρια. Τα ανοικτά του χέρια έφταναν από την Ανατολή ως τη Δύση.

Στους ώμους του είχε εκατό κεφάλια δρακόντων. Το σώμα του μέχρι τη μέση έμοιαζε με άνθρωπο, αλλά απ’ τη μέση και κάτω είχε σώματα κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε φωτιά και από τα κεφάλια του παντοειδείς κραυγές και συριγμοί. Επίσης το σώμα του το κάλυπταν φτερά.

Μάχη του Τυφώνα με τον Δία

Ο Τυφών έριχνε βράχους κι ανάγκασε τους θεούς να καταφύγουν στην Αίγυπτο και να μεταμορφωθούν σε ζώα. Η Αθηνά του αντιστάθηκε και κατηγόρησε τον Δία για δειλία. Ο Δίας προσπάθησε να φυλάξει τον Όλυμπο και χτυπούσε με κεραυνούς τον Τυφώνα, μα αρχικά ο Τυφών υπερίσχυσε σε πάλη εκ του συστάδην και άφησε τον Δία ανήμπορο κόβωντας τους τένοντές του (χεριών και ποδιών) και αναγκάζοντάς τον να καταφύγει στο Κωρύκιο Άντρο στη Κιλικία.

Τότε ο Τυφών έδωσε στην Δελφύνη, την αδερφή του, να φυλάει τους τένοντες του Δία, μα ο Ερμής με τον Πάνα τους έκλεψαν και απελευθέρωσαν τον Δία που ανέκτησε τη δύναμή του και κυνήγησε τον Τυφώνα κατακεραυνώνοντάς τον και ρίχνοντας εναντίον του τεράστιους όγκους βουνών τον έκλεισε στα έγκατα της γης απ΄ όπου συνεχίζει κατά καιρούς να εκβάλλει κραυγές και πύρινες γλώσσες.

Το βουνό Αίμος πήρε το όνομά του επειδή αιμορράγησε πάνω του ο Τυφώνας καθώς τον χτυπούσε με κεραυνούς ο Δίας. Τέλος, ο Τυφών κυνηγημένος απ’ τον Δία επιχείρησε να του πετάξει το όρος Αίτνα, μα ο Δίας το κεραυνοβόλησε πολλές φορές και καταπλάκωσε τον Τυφώνα.

Κατά τον Όμηρο ο Τυφών βρίσκεται αλυσοδεμένος στη χώρα των Αρίμων δηλαδή στη Κιλικία και Φρυγία, ενώ κατά τον Πίνδαρο βρίσκεται θαμμένος στα έγκατα της Αίτνας στη Σικελία. Κατ΄ άλλους μύθους ο Τυφών ήταν γιος της Ήρας που γεννήθηκε σε κάποια στιγμή διχόνοιας του ουράνιου ζεύγους, εκφράζοντας έτσι τη διαταραχή της ατμόσφαιρας.

*Ο Τάρταρος σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία είναι δευτερεύουσα θεότητα του κάτω κόσμου, γιος του Πλούτωνα ή του Αιθέρα ή του Χάους και της Γαίας.


Έτσι διασκέδαζαν οι αρχαίοι Έλληνες..

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν θεωρούνται μόνο οι εφευρέτες του κρασιού, αλλά και της ταβέρνας και γενικά των κέντρων διασκέδασης. Στην αρχαία Αθήνα, τα καπηλειά ήταν τόσο πολλά, ώστε ο Περικλής με ένα διάταγμά του, θέλησε να τα καταργήσει μια για πάντα. Έπεσαν, όμως, στη μέση οι δημογέροντες και δεν τον άφησαν να πραγματοποιήσει την απόφασή του.

O Όρκος του Ιπποκράτη

Ορκίζομαι στον Απόλλωνα το γιατρό και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σ’ όλες κι όλους τους θεούς που βάζω μάρτυρες, ότι θα εκπληρώσω αυτό τον όρκο μου και τη συγγραφή κατά τη δύναμή μου και την κρίση μου.

Ότι θα θεωρώ αυτόν που με δίδαξε αυτήν την τέχνη ίσο με τους γονιούς μου και θα τον κάνω κοινωνό της ζωής μου και θα του προσφέρω οτιδήποτε χρειάζεται από τα δικά μου και θα έχω τους απόγονους του σαν αδέρφια μου και θα τους διδάξω αυτή τη τέχνη, αν θέλουν να μάθουν, χωρίς μισθό και συμφωνία.

Και τις συμβουλές μου και τα όσα άκουσα και γενικά όλες τις υπόλοιπες γνώσεις θα μεταδώσω στα παιδιά μου και στα παιδιά αυτού που με δίδαξε και στους μαθητές που συμφώνησαν μαζί μου με συμβόλαιο και με όρκο κατά την ιατρική συνήθεια και σε κανέναν άλλο.

Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα προς όφελος των αρρώστων κατά την δύναμη και την κρίση μου και θα τους προφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία.

Δεν θα δώσω σε κανένα θανατηφόρο φάρμακο έστω κι αν μου το ζητήσουν, ούτε και θα υποδείξω τέτοια συμβουλή. Όμοια δε θα χορηγήσω σε καμιά γυναίκα εκτρωτικό φάρμακο.

Θα διατηρήσω αγνή και καθαρή τη ζωή μου και την τέχνη μου.

Δεν θα χειρουργήσω ούτε αυτούς που υποφέρουν από πέτρα, αλλά θ’ αφήσω αυτή την πράξη στους έμπειρους.

Σ όσα σπίτια προσκαλούμαι να μπαίνω για όφελος των αρρώστων, θα μείνω μακριά από κάθε θεληματική αδικία και άλλη διαφθορά και κάθε είδους αφροδισιακή πράξη σε γυναικεία ή ανδρικά σώματα ή ελεύθερων ή δούλων.

Κι όσα αν ιδώ ή ακούσω κατά τη θεραπεία ή εκτός της θεραπείας στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όσα δεν πρέπει ποτέ να μαθαίνουν οι απέξω, θα σιωπήσω, επειδή πιστεύω ότι αυτά είναι απόρρητα.

Όσο, λοιπόν, θα τηρώ και δε θα παραβιάζω αυτόν τον όρκο μου μακάρι να πετυχαίνω στη ζωή και στη τέχνη μου για να έχω καλό όνομα απ’ όλους τους ανθρώπους. Αν, όμως, τον παραβιάσω και γίνω επίορκος να πάθω τ’ αντίθετα.